Odpowiedzialność pracowników zakładów leczniczych dla zwierząt. Cz. I – Odpowiedzialność porządkowa

Odpowiedzialność pracownicza kształtuje się w dwóch płaszczyznach – odpowiedzialności porządkowej i odpowiedzialności materialnej. W pierwszym artykule z cyklu odpowiedzialności pracowników zakładów leczniczych dla zwierząt przedstawione zostaną ogólne zasady odpowiedzialności pracowniczej i szczegółowe zasady odpowiedzialności porządkowej pracowników zakładów leczniczych dla zwierząt. Odpowiedzialność materialna zostanie przedstawiona w oddzielnym opracowaniu.

Opis odpowiedzialności pracowników zakładów dla zwierząt warto zacząć od wyjaśnienia terminu „pracownik”. Potoczne określenie osoby wykonującej pracę tytułem „pracownik” nie zawsze oznaczać musi pracownika w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. O uznaniu osoby za pracownika, w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, decyduje pozostawanie w stosunku pracy. Zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy pracownikiem jest osoba pozostająca w stosunku pracy, tj. zatrudniona na podstawie mowy o pracę. Nie będzie więc pracownikiem w rozumieniu przepisów prawa pracy osoba, która świadczy pracę odpłatnie na rzecz drugiej osoby lub firmy, jeżeli praca ta jest wykonywana w ramach przepisów prawa cywilnego.

Mając powyższe na względzie, pracownikiem zakładu leczniczego dla zwierząt jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Pośród pracowników zakładów leczniczych dla zwierząt wyróżnić możemy: pracowników medycznych (lekarze weterynarii, technicy weterynarii) i pracowników niemedycznych, którzy wykonują obowiązki nie związane z bezpośrednim leczeniem zwierząt (personel administracyjno-zarządzający i pomocniczy: pracownicy recepcji, osoby odpowiedzialne za utrzymanie porządku i czystości). W praktyce często podział ten ulega zatarciu, ponieważ pracownicy medyczni wykonują czynności dodatkowe (administracyjne i pomocnicze) nie związane bezpośrednio z leczeniem zwierząt.

Uzyskanie statusu pracownika wymaga spełnienia warunków do bycia pracownikiem (zdolność do bycia pracownikiem). Mając na uwadze wyłącznie przepisy prawa pracy, pracownikiem zakładu leczniczego dla zwierząt może być tylko osoba fizyczna, która spełnia warunki ustanowione w art. 22 § 2 Ustawy Kodeks pracy. Zgodnie z tym przepisem wyznacznikiem zdolności do bycia pracownikiem jest wiek osoby zamierzającej podjąć pracę.

Pojęcie osoby fizycznej w rozumieniu prawa pracy jest zgodne z pojęciem osoby fizycznej zawartej w Kodeksie cywilnym. Tak więc zdolność tę ma każda osoba po ukończeniu 18 lat. Osoba taka jest uprawniona do nawiązania stosunku pracy. Kwestia spełnienia dodatkowych wymagań przez pracowników medycznych zakładów leczniczych dla zwierząt (antycypowana posiadaniem tytułu lekarza weterynarii i technika weterynarii) zostanie pominięta w niniejszym opracowaniu. Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Odpowiedzialność pracownicza – wiadomości wstępne

Odpowiedzialność to obowiązek ponoszenia konsekwencji za rezultaty podejmowanych działań. Pracownik zakładu leczniczego dla zwierząt ponosi odpowiedzialność za czynności i działania podjęte w czasie wykonywania pracy powodujące szkodę. Odpowiedzialność może powstać w wyniku niewykonania (zaniechania) lub nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego z przepisów prawa. A zatem odpowiedzialność pracownicza to ogół przewidzianych przepisami prawa ujemnych konsekwencji osobistych i majątkowych ponoszonych przez pracownika zakładu leczniczego dla zwierząt z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Ukształtowana jest ona na podstawie relacji pracownik (ponoszący odpowiedzialność) – pracodawca (egzekwujący odpowiedzialność). Odpowiedzialność pracownicza została uregulowana w Kodeksie pracy i wynika z naruszenia obowiązków pracowniczych. Pojęcie obowiązku trafnie scharakteryzował Antoine de Saint-Exupery: „Obowiązek rozpoznasz po tym przede wszystkim, że nie pozostawia ci on prawa wyboru”. Czas zatem, aby przybliżyć wybrane obowiązki pracownicze.