Uwaga na kleszcze!

Pod koniec kwietnia zniesiono tymczasowy zakaz wstępu do lasów. Ponieważ jednak wiosna już w pełni, nie wolno zapominać, że SARS-CoV-2 to nie jedyne obecnie zagrożenie dla naszego zdrowia. Warto pamiętać, że kleszcze to także groźny przeciwnik.

W tym roku zima była dość łagodna, co niesie ze sobą duże prawdopodobieństwo wzrostu populacji kleszczy, a co za tym idzie zwiększenia ich aktywności. Szacunkowo w Polsce, w zależności od regionu, bakteriami Borellia powodującymi boreliozę z Lyme zarażonych jest nawet do 50% kleszczy! Lista chorób przenoszonych przez kleszcze jest jednak dłuższa.

Z epidemiologicznego punktu widzenia obawiać możemy się nie tylko boreliozy i odkleszczowego wirusowego zapalenia opon mózgowych. Poważnym problemem są także choroby, takie jak babeszjoza czy anaplazmoza granulocytarna.

Kleszcze przenoszą wiele patogenów powodujących groźne choroby, a tylko przed jedną z nich chroni szczepionka. W przypadku pozostałych infekcji odkleszczowych skuteczność leczenia zależy od szybkiego wykrycia patogenów.

AmerLab, spółka spin-off wywodząca się z Uniwersytetu Warszawskiego i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prowadzi (poza testami serologicznych) badania molekularne, które pozwalają wykryć materiał genetyczny patogenów zanim pojawią się specyficzne przeciwciała.

Kleszcze w natarciu – szybkie wykrycie patogenu ma znaczenie

Transmisja chorobotwórczych mikropasożytów, która ma miejsce podczas żerowania kleszczy na wolnożyjących i domowych zwierzętach zachodzi w dwie strony – kleszcze przekazują patogeny kolejnym żywicielom lub same kleszcze ulegają zakażeniu podczas żerowania. Chorobotwórcze mikroorganizmy mogą być także przekazywane od zarażonej samicy kleszcza na jej potomstwo zwiększając w ten sposób pulę zakażonych kleszczy w środowisku.

To sprzyja występowaniu u kleszczy wielogatunkowych zakażeń, które są przekazywane ludziom i zwierzętom. Z tego powodu ukąszenie przez jednego kleszcza może spowodować zakażenie więcej niż jednym gatunkiem patogenu. W takim przypadku podjęcie leczenia dominującej choroby może nie przynosić spodziewanych efektów. Wczesne wykrycie patogenów pozwoli zwrócić uwagę na charakterystyczne objawy i na podjęcie właściwej terapii, zanim dojdzie do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta – tłumaczy dr hab. R. Welc-Falęciak adiunkt w Zakładzie Parazytologii, Wydziału Biologii UW, współzałożycielka AmerLab.

Naukowcy z UW i WUM zwracają uwagę, jak ważne dla leczenia chorób odkleszczowych jest wczesne wykrycie patogenów w organizmie ukąszonej osoby.

Standardowy test serologiczny wykrywający przeciwciała przeprowadza się dopiero po upływie określonego czasu od ukąszenia – czasem kilkunastu dni, a czasem kilku tygodni w zależności od badanej infekcji. Możliwość wcześniejszego wykrycia zakażenia danym patogenem np. krętkami Borrelia mogłoby wpłynąć na skuteczniejszy proces leczenia. Bakterie Borrelia w krwi człowieka można wykryć do około dwóch tygodni po ukąszeniu – wyjaśnia dr n. biol. Agnieszka Pawełczyk, adiunkt w Zakładzie Immunopatologii Chorób Zakaźnych i pasożytniczych WUM, współzałożycielka i członek zarządu AmerLab.

„W AmerLab proponujemy autorskie podejście do diagnostyki chorób odkleszczowych, które umożliwia jak najszybsze wykrywanie współzakażeń. Istnieje też możliwość diagnostyki skierowanej na indywidualne potrzeby pacjenta, obejmującej testy na pasożyty rzadkie, trafiające do Polski z krajów egzotycznych, jak na przykład wirus Zika oraz te, które nie są diagnozowane w innych ośrodkach w kraju” – dodaje dr A. Pawełczyk.

AmerLab to jedyny ośrodek w Polsce, który wykonuje badania o profilu medycznym, weterynaryjnym i środowiskowym.

Kleszcze – groźny przeciwnik

Wzrost zagęszczenia kleszczy, także na obszarach zurbanizowanych oraz wydłużenie okresu aktywności tych pajęczaków są prawdopodobnie wynikiem zmian zachodzących w środowisku m. in. klimatycznych. Obserwowane zjawiska przekładają się bezpośrednio na wzrost ryzyka transmisji patogenów przenoszonych przez te pajęczaki.

Najlepiej poznaną drogą zakażenia są oczywiście kleszcze. Jednak infekcje patogenami możliwe są także poprzez bezpośredni kontakt z krwią zarażonych zwierząt. Jak również w trakcie transfuzji krwi i preparatów krwiopochodnych od bezobjawowych dawców.

Jedną z najczęściej diagnozowanych chorób odkleszczowych w Europie jest borelioza z Lyme. Każdego roku odnotowuje się około 85 tys. nowych przypadków zachorowań.

Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego (www.pzh.gov.pl) liczba przypadków zachorowań wzrosła w ostatnich latach prawie trzykrotnie, z 7 735 w 2007 roku do 21 516 w roku 2017.