Żywienie psów i kotów z chorobami wątroby

Związki mineralne i witaminy

Bardzo istotną kwestią jest kontrola równowagi elektrolitowej (zawartość fosforu, potasu, magnezu). Te składniki powinny być uważnie monitorowane w pierwszych kilku dniach leczenia, ponieważ ich poziom może się niebezpiecznie obniżyć i spowodować syndrom ponownego odżywienia, na wystąpienie którego są narażone szczególnie zwierzęta, u których zastosowano żywienie wymuszone po okresie braku łaknienia. Elektrolity uzupełnia się poprzez podawanie płynów.

U ras, u których występuje ryzyko hepatotoksykozy związanej z nadmierną akumulacją miedzi w wątrobie, zaleca się profilaktyczne ograniczenie miedzi w diecie do najniższych możliwych poziomów. U ras psów zagrożonych chorobą spichrzeniową poziom Cu nie powinien przekraczać 5 mg/kg suchej masy pokarmu (tab. 1). Najczęściej stosuje się komercyjne karmy lecznicze zawierające ograniczoną ilość miedzi. Zaleca się wykluczenie z diety psa preparatów mineralno-witaminowych, smakołyków i przekąsek, a także pokarmów dla ludzi, które mogą stanowić dodatkowe źródła miedzi. Należy bezwzględnie unikać produktów tzw. wysokomiedziowych, do których należą: skorupiaki, mięso kaczki, podroby (nerki, wątroba, serce). Przy komponowaniu diety domowej dla psa z hepatotoksykozą miedziozależną najbezpieczniej jest użyć surowców z grupy niskomiedziowej (np.: biały ser, jaja, flaki wołowe, ziemniaki czy tofu). Można także hamować absorpcję miedzi, wprowadzając do jadłospisu włókno pokarmowe, np. pulpę buraczaną czy celulozę, lub podając preparaty wiążące miedź.

Hamowanie absorpcji miedzi można uzyskać także poprzez zwiększenie podaży cynku konkurującego z miedzią we wchłanianiu w jelitach. Cynk ma zatem działanie hepatoprotekcyjne oraz pełni funkcję przeciwutleniacza, a ponadto oddziałuje korzystnie w encefalopatii wątrobowej przez zmniejszenie syntezy amoniaku w mięśniach. Diety o wysokiej zawartości cynku (> 43 mg/1000 kcal) są więc pomocne dla pacjentów z chorobami wątroby. Jednak dopiero po około dwóch latach podawania preparatów cynku można uzyskać redukcję zawartości miedzi w wątrobie, normalizację aktywności enzymów wątrobowych oraz regenerację hepatocytów.

W wielu chorobach wątroby dochodzi do nadciśnienia wrotnego oraz wodobrzusza, dlatego wskazane jest ograniczenie podaży sodu. Nie powinno się jednak drastycznie ograniczać jego zawartości w diecie, ponieważ zmniejsza to smakowitość karmy.

Niedobór witamin u zwierząt z cho­robami wątroby może wynikać z jednej strony z niedostatecznej podaży w wyniku braku łaknienia, zaś z drugiej – z zaburzeń wchłaniania oraz zwiększonego zapotrzebowania wynikającego z nasilonego katabolizmu lub procesów regeneracyjnych. W tej sytuacji powinno się uzupełniać witaminy rozpuszczalne w wodzie, ponieważ dochodzi do ich nadmiernej utraty w wyniku strat związanych z wymiotami czy poliurią. Witaminy z grupy B uczestniczą w metabolizmie wielu składników odżywczych, dlatego ich uzupełnianie działa korzystnie we wszelkich typach uszkodzeń wątroby. Może także wystąpić niedobór witaminy C z powodu upośledzenia jej syntezy w wątrobie.

W przebiegu wielu chorób wątroby dochodzi do nasilonego powstawania wolnych rodników (zapalenie, zastój żółci, działanie metali ciężkich i toksyn). Zaleca się wprowadzenie do diety przeciwutleniaczy w postaci witamin E, C, beta-karotenów, polifenoli, tauryny, prekursorów glutationu (tj. S-Adenozylometionina), które pomagają chronić przed uszkodzeniem oksydacyjnym wątroby.

Pokarm dla psów z chorobami wątroby powinien zawierać co najmniej 100 mg witaminy C na kg s.m., a dla kotów – 100 do 200 mg witaminy C na kg s.m. (tab. 1). Te zalecane ilości są związane z zawartością witaminy E w diecie, wzajemny stosunek tych witamin powinien wynosić 1:1.

L-karnitynę uważa się za warunkowo niezbędny składnik odżywczy, ponieważ jest częściowo syntetyzowana w wątrobie z aminokwasów niezbędnych – lizyny oraz metioniny. L-karnityna transportuje długołańcuchowe kwasy tłuszczowe do mitochondrium, gdzie część z nich ulega β-oksydacji. Przy niedoborze L-karnityny następuje zahamowanie usuwania kwasów tłuszczowych z komórek wątrobowych. Suplementacja L-karnityny w diecie chroni otyłe koty przed akumulacją lipidów w wątrobie, podczas ograniczenia dostarczanych kalorii oraz szybkiej utraty masy ciała. Zatem w diecie kotów ze stłuszczeniem wątroby zaleca się dodatek L-karnityny (przynajmniej 0,02% w s.m.).

Korzystny wpływ na wątrobę mogą mieć także dostępne na rynku leki ziołowe i wyciągi z roślin leczniczych. Na przykład fosfolipidy sojowe czy wyciąg z karczocha pomagają w regeneracji komórek wątroby, także owocom ostropestu plamistego zawierającym flawonoglikany (sylimarynę) przypisuje się właściwości antyhepatotoksyczne oraz działanie żółciopędne.