Zmiany zwyrodnieniowe chrząstki stawowej

Czynniki wpływające na rozwój zmian zwyrodnieniowych

Jednym z czynników inicjującym procesy degeneracyjne w chrząstce stawowej jest nadmierne obciążenie stawów spowodowane nadwagą. Chrząstka stawowa narażona na działanie zbyt dużych stałych sił reaguje stanem zapalnym. Ciągle „ściśnięte” chondrocyty zatracają swój kształt i funkcję, co z czasem prowadzi do ich przedwczesnej apoptozy. Stałe nadmierne obciążenie nie pozwala również chrząstce na rozprężenie się (opisany w artykule Chrząstka stawowa – jej funkcje i schorzenia opublikowanym w numerze 2/15 „VetPersonelu” mechanizm gąbki agrekanów) i prawidłowe odżywienie tkanki. Wszystkie te czynniki powodują miejscową reakcję immunologiczną, co przyczynia się do powstania reakcji zapalnej i rozwoju zmian zwyrodnieniowych.

Innymi czynnikami mającymi wpływ na powstawanie zmian zwyrodnieniowych są zaburzenia rozwojowe, tj. dysplazja stawów biodrowych, dysplazja stawów łokciowych, osteochondritis dissecans (OCD).

Dysplazja stawów biodrowych (DSB) jest jedną z najczęstszych przyczyn kulawizny kończyn miednicznych u psów. Zmiany dysplastyczne dotyczą na ogół obu stawów. Wg Risner i Shirer (1967) u psów, u których w późniejszym czasie rozwinęła się dysplazja stawów biodrowych, po narodzeniu stawy zbudowane były prawidłowo. DSB jest chorobą genetyczną, ale na jej ekspresję duży wpływ ma środowisko. Przetrenowanie psów w okresie wzrostu oraz nieprawidłowe żywienie (zarówno w postaci niezbilansowania diety pod względem minerałów – nadmierna podaż wapnia – jak również przekarmienie) to najczęściej popełniane błędy prowadzące do zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów biodrowych.

Nadmierny, mechaniczny nacisk na chrzęstną krawędź panewki powoduje deformację chrząstki oraz jej zwłóknienie. Pojawia się stan zapalny, co skutkuje zapaleniem torebki stawowej, pojawieniem się wysięku, pogrubieniem więzadła głowy kości udowej, a także powstaniem bolesnego osteofitu wzdłuż krawędzi stawu. Osteofity powstają z komórek kościotwórczych wypłukiwanych przez maź stawową z warstwy podchrzęstnej kości w wyniku urazu penetrującego chrząstkę stawową. Powstający w przypadku dysplazji stawów biodrowych osteofit brzeżny jest odpowiedzią obronną organizmu na nadmierną eksploatację stawu – ma on zwiększyć powierzchnię stawu, aby siły zostały równomierniej rozłożone. Konsekwencją jest ciągłe drażnienie torebki stawowej powodujące stan zapalny i ból przy poruszaniu. Osteofity powstają również często w przypadku zmian zwyrodnieniowych innych dużych stawów. Są one dobrze widoczne na zdjęciach rentgenowskich.

W przebiegu zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych, skokowych i ramiennych pojawiają się często tzw. myszy stawowe. Są one związane z osteochondrozą. Termin osteochondroza (osteochondritis dissecans) dotyczy zaburzeń w procesie śródchrzęstnego kostnienia. Osteochondroza może przebiegać w późniejszym okresie wraz z odwarstwiającą martwicą kostno-chrzęstną (powstawanie mysz stawowych). Jest to choroba rozwojowa występująca u szybko rosnących ras średnich i dużych w wieku 6-8 miesięcy. W przebiegu tej choroby następuje sklerotyzacja warstwy podchrzęstnej kości oraz chrząstki przy jej nasadzie. Skutkiem tego jest utrudnione odżywienie tkanki i jej postępująca martwica. Tworzą się mikropęknięcia w chrząstce stawowej, które z biegiem czasu prowadzą do powstania wolnych ciał stawowych, czyli tzw. mysz stawowych. Te wolne fragmenty ulegają zwapnieniu w procesie chorobowym. Mysz stawowa powoduje ciągle nawracający stan zapalny w stawie.

Odwarstwiająca martwica kostno-chrzęstna w przypadku kończyny przedniej lokalizuje się najczęściej na głowie kości ramiennej (radiologicznie charakterystyczne spłaszczenie doogonowej części głowy kości ramiennej) i na kłykciu przyśrodkowym kości ramiennej, zaś w przypadku kończyny miednicznej – w stawie kolanowym (w RTG widoczne spłaszczenie lub ubytek przyśrodkowej części kłykcia bocznego kości udowej) i stawie skokowym (na zdjęciach RTG na przyśrodkowej części kości skokowej).