Zespoły paraneoplastyczne (paranowotworowe) u pacjenta onkologicznego w praktyce weterynaryjnej

Neurologiczne zespoły paraneoplastyczne

Do tego typu zespołów, z którymi pacjent onkologiczny może trafić do lecznicy weterynaryjnej, należy wymienić miastenię (łac. myasthenia gravis, MG).

Miastenia – nużliwość mięśni. Najczęstszą przyczyną miastenii u psa jest grasiczak, aczkolwiek możliwe jest również jej wystąpienie przy kostniakomięsaku kości, chłoniaku oraz raku przewodów żółciowych (50-57). Miastenia może być wrodzonym bądź nabytym schorzeniem połączeń nerwowo-mięśniowych, powstałym w wyniku zaburzeń w transmisji synaptycznej. Oznaczanie przeciwciał skierowanych przeciwko receptorom acetylocholiny (nACHR) jest bardzo przydatnym testem diagnostycznym, jak również stosowanym do monitorowania pacjentów podczas leczenia (58, 59). Leczeniem z wyboru jest leczenie guza powodującego problem, poprzez chirurgiczne usunięcie (grasiczak). Radioterapia jest także używana i przynosi bardzo dobre efekty, również niwelując objawy miastenii. Czasami stosowanie wysokich, immunosupresyjnych dawek prednizolonu (powyżej 2 mg/kg m.c.) jest wskazane i pomocne (53). Szczegółowe omówienie leczenia grasiczaków psów przekracza ramy tego artykułu.

Inne zespoły paraneoplastyczne

Do najczęściej pojawiających się w lecznicach z pewnością należy zaliczyć osteopatię przerostową (ang. hypertrophic osteopathy, HO).

Osteopatia przerostowa jest to syndrom, w którym dochodzi do proliferacji nowej kości na okostnej (ang. periosteum) wzdłuż kości długich jako odpowiedź na proces nowotworowy. Zespół ten u psów towarzyszy głównie pierwotnym nowotworom płuc, może także występować przy przerzutach nowotworowych (głównie przy mięsaku kości), także przy nowotworach pęcherza moczowego (łac. rhabdomyosarcoma), nowotworach przełyku, złośliwych guzach jądra (guz Sertoliego), nowotworach nerek (60-69). Zespół ten może również towarzyszyć agresywnym procesom nienowotworowym, tj.: chorobom serca, pasożytom sercowym (ang. heartworm), lokalnej atelektacji płucnej, wrzodowi, granulomie, ciąży, ciałom obcym, zapaleniu płuc. Typowe objawy kliniczne, z którymi zwierzęta objęte tym procesem trafiają do lekarzy weterynarii, to „przechodnia” kulawizna i niechęć do poruszania się. Kończyny są zazwyczaj spuchnięte oraz ciepłe w dotyku. Diagnoza jest zazwyczaj stawiana na podstawie zdjęć rentgenowskich zajętych kończyn oraz zaobserwowanie charakterystycznej dla tego procesu reakcji okostnej odkładającej się pod katem 90°.

Kolejnym krokiem jest badanie RTG klatki piersiowej w celu stwierdzenia/wykluczenia obecności patologii płuc. Etiologia tego procesu nie jest do końca poznana, podejrzewa się, że nadmierna produkcja hormonu uwalniającego hormon wzrostu, jak również VEGF (ang. vascular endothelial growth factor) przez guz, jest odpowiedzialna przynajmniej częściowo za jego powstawanie (70). Uważa się, że nadmierna proliferacja nowej kości wzdłuż okostnej jest wynikiem aferentnej neurologicznej stymulacji (71). Leczeniem z wyboru jest leczenie samego guza. W wyniku tego możliwe jest, że objawy kliniczne zanikną, natomiast należy pamiętać o tym, że znaczna część zwierząt niestety pozostanie objawowa. Leczenie farmakologiczne przy pomocy prednizolonu (dawki przeciwzapalne/immunosupresyjne) mogą być również pomocne przy leczeniu tego schorzenia. Ze względu na potwierdzoną nadmierną produkcję VEGF przez guzy powodujące powstanie osteopatii hipertroficznej, teoretycznie uzasadnionym wydawać by się mogło zastosowanie leków hamujących VEGF (np.: Palladia).