Zespół Hornera jako zewnętrzny wyznacznik sprawności wegetatywnego układu współczulnego

Zespół Hornera (HS), określany także jako zespół Clauda Bernarda-Hornera, został po raz pierwszy opisany w 1869 roku przez szwajcarskiego okulistę Johanna Friedricha Hornera (1, 2). Sądząc po nazwie, można by się spodziewać, że jest to odrębna jednostka chorobowa. Nic bardziej mylnego. To ogólna nazwa zbioru współistniejących ze sobą objawów okulistycznych, manifestujących się przede wszystkim: zwężeniem źrenicy, opadnięciem powieki górnej oraz zapadnięciem gałki ocznej w oczodole (2-9). W związku z cofnięciem oka, często wtórnie dochodzi do wysunięcia trzeciej powieki, co jest najczęstszym powodem niepokoju zgłaszanym przez właścicieli zwierząt pojawiających się w gabinecie. Mimo mnogości ujawniających się jednocześnie symptomów przyczyna leżąca u postawy HS jest zawsze jedna – uszkodzenie szlaku unerwienia współczulnego oka (1-5, 10).

Jeśli chodzi o zwierzęta towarzyszące, HS może dotyczyć zarówno psów jak i kotów. W obydwu przypadkach nie stwierdzono konkretnych predylekcji rasowych (2, 5, 9). W dostępnej literaturze spotyka się jednak prace wskazujące na to, że: labradory, golden retrievery, owczarki collie, szetlandy, wyżły weimarskie, dobermany i pinczery, są bardziej podatne na występowanie omawianego zespołu. Jak dotąd nie wykazano powiązania z płcią ani konkretnym przedziałem wiekowym, chociażby ze względu na różnorodną jego etiologię. Podaje się, że dotyczy to zarówno młodych (5. tydzień życia), jak i starych psów do 17. roku życia. U kotów górna granica wiekowa sięga 14 lat (9). Oprócz wymienionych zwierząt towarzyszących, odnotowano także przypadki HS wśród innych gatunków ssaków, tj.: koni, bydła, owiec, kóz, szopa pracza, a także u ptaków, zwłaszcza drapieżnych, papug i sów (4, 11-14).

W celu zrozumienia istoty syndromu, by w konsekwencji dokładnie zdiagnozować naszego pacjenta, konieczna jest przede wszystkim podstawowa znajomość unerwienia gałki ocznej. Jest ona niezbędna do logicznego pojęcia podstawowych patomechanizmów odpowiedzialnych...