Dr inż Olga Lasek ‒ otyłość jest najbardziej interdyscyplinarną jednostką chorobową

Dr inż. Olga Lasek ‒ specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących żywienia psów i kotów, zwierząt domowych oraz egzotycznych. Na co dzień pracowniczka naukowa i nauczycielka akademicka Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Autorka licznych publikacji, rozdziału w podręczniku akademickim „Żywienia psów” oraz książki „PSI BUFET. 63 przepisy na zdrowe i smakowite dania dla twojego psa”. Prowadzi własną firmę – konsultuję psie i kocie miski, układa specjalistyczne plany żywienia dla zdrowych i chorych psów i kotów. Naukę przemyca do praktyki w ramach cyklicznych konferencji i warsztatów jako organizatorka i wykładowczyni krakowskiej „szkoły żywienia psów”, gościnnie głos radiowy oraz specjalistka żywienia na krakowskich psich eventach.

Od czego powinno się rozpocząć diagnostykę otyłości u zwierząt towarzyszących?

Bardzo prostą i ogólnodostępną metodą diagnozowania otyłości są skale do oceny kondycji (BCS – ang. body condition score) oraz kontrola masy ciała zwierzęcia. Na podstawie sylwetki oraz wyczuwalności kości podczas badania klinicznego można ocenić skalę nadwagi lub otyłości. Dodatkowo ważenie zwierzęcia podczas każdej wizyty daje możliwość kontroli masy ciała i zareagowanie w odpowiednim momencie. Oczywiście do określania stopnia otłuszczenia można wykorzystywać bardziej specjalistyczne techniki jak USG okolicy lędźwiowej, DXA (absorpcjometria promieniowania X), TK (tomografia komputerowa), BIA (impedancja bioelektryczna), jednakże nie są one ogólnodostępne. Natomiast pomiary morfometryczne (waga + taśma) nie są dokładnie dopracowane ze względu na dużą różnorodność pomiędzy rasami psów. Pomocne również są badania krwi wskazujące na postępujące zmiany w organizmie na skutek nadmiernej masy ciała, określające zaburzenia metabolizowania węglowodanów czy tłuszczu, funkcjonowania wątroby, trzustki. Wykorzystuje się wskaźniki biochemiczne takie jak mocznik, sód, chlor; CRP i TSH w połączeniu z oceną kondycji (BCS).

Znacznie łatwiej jest doprowadzić zwierzę do odpowiedniej kondycji z nadwagi aniżeli z otyłości, dlatego wykorzystywanie łatwo dostępnych i prostych metod, jak ocena kondycji i ważenie zwierząt daje możliwość zareagowania w dobrym momencie.

Jakie narzędzia są potrzebne do zdiagnozowania otyłości?

Bardzo pomocne okazują się grafiki opracowane przez WSAVA, które można pobrać i prezentować w gabinetach. Edukacja w tym zakresie jest bardzo ważna.
https://wsava.org/wp-content/uploads/2020/01/Body-Condition-Score-Dog.pdf
https://wsava.org/wp-content/uploads/2020/08/Body-Condition-Score-cat-updated-August-2020.pdf
Do oceny masy ciała potrzebna jest waga, dobrze aby była ustawiona w poczekalni w odpowiednim miejscu, najlepiej zaraz przy drzwiach w kącie, gdzie odruchowo po wejściu pies sam będzie na nią wchodził. Do ważenia kotów i mniejszych psów można wykorzystać mniejsze wagi w gabinecie. Kontrola i informowanie właściciela o zmianie masy ciała zwierzęcia oraz odnoszenie się do skali BCS mogą pomóc w uświadomieniu właścicielowi skali problemu.

Czy otyłość u zwierząt towarzyszących jest równie niebezpieczna co u ludzi?

Zdecydowanie tak. Otyłość u ludzi uznawana jest za chorobę cywilizacyjną, dodatkowo powiązana z zaburzeniami metabolicznymi często kwalifikowana jako zespół zaburzeń metabolicznych. Otyłość u ludzi sprzyja cukrzycy typu 2, kamicy żółciowej, chorobom układu krążenia, stłuszczeniu wątroby, chorobom układu oddechowego i ruchu, schorzeniom neurodegeneracyjnym oraz niektórym nowotworom. Układy metaboliczny oraz odpornościowy są ze sobą ściśle powiązane i funkcjonalnie zależne. Okazuje się, że u psów obserwuje się bardzo podane problemy. Otyłość zwierząt jest poważnym schorzeniem związanym z komplikacjami zdrowotnymi, zwiększa ryzyko chorób przewlekłych we wczesnym okresie życia, obniża jakość życia i skraca jego długość, średnio o 2,5 roku.

Jakie są najczęstsze przyczyny występowania otyłości u psów i kotów?

Otyłość u zwierząt nie jest uzależniona tylko i wyłącznie od jednego czynnika i najczęściej wynika z jednoczesnego występowania kilku z nich. Do podstawowych czynników ryzyka, które mogą prowadzić do wystąpienia otyłości zalicza się, między innymi: rasę, wiek zwierzęcia, zabieg kastracji bądź sterylizacji, choroby, a także tryb życia (brak lub niska aktywność fizyczna) oraz sposób żywienia (karma niedopasowana do potrzeb), czy technika karmienia (żywienie do woli i stosowanie nieograniczonej ilości przekąsek).

Czy czynnik ludzki jest tutaj kluczowy? Czy opiekunowie zwierząt wykazują tendencję do przekarmiania swoich zwierząt?

Okazuje się, że relacje właściciela ze zwierzęciem oraz zależne od człowieka żywienie i poziom aktywności zwierzęcia są głównymi czynnikami prowadzącymi do otyłości. Zarówno rodzaj oraz ilość podawanej karmy, jak i częstość karmienia, czy też nadmierne podawanie smakołyków zaliczane są do podstawowych błędów żywieniowych. Do tego dochodzi wyrażanie uczuć przez karmienie, wynagradzanie nieobecności właściciela przez smakołyki, pozostawianie nieograniczonego dostępu do wysokoenergetycznej karmy podczas nieobecność właściciela i jedzenie z nudów czy stresu. Dodatkowo brak zapewnienia odpowiedniej ilości ruchu i zachęcania do aktywności fizycznej determinują pojawienie się problemów związanych z nieprawidłową masą ciała zwierząt.