Wykorzystanie żyły szyjnej zewnętrznej jako dostępu naczyniowego

Krew jest podstawowym, a także bardzo często niezbędnym materiałem do badań w diagnostyce weterynaryjnej. W praktyce lekarza weterynarii jednorazowy dostęp do naczynia żylnego w celu pobrania krwi, ewentualnie podaży leków, jest jednym z najistotniejszych aspektów codziennej pracy. Kaniulacja żył obwodowych, a tym samym uzyskanie dostępu do krwiobiegu pacjenta, jest często kluczową czynnością wykonywaną przez personel medyczny w celu ratowania życia pacjenta.

Najczęściej wykorzystywanymi u małych zwierząt naczyniami są żyła odpromieniowa oraz żyła odpiszczelowa. Żyła odpromieniowa umiejscowiona jest na dogłowowej powierzchni przedramienia, a jej przebieg wyraźnie zarysowuje się w postaci prostego naczynia mogącego nieznacznie wysklepić się ponad powierzchnię skóry po zaciśnięciu okolicy stawu łokciowego stazą. Przy omacywaniu naczynie to wyczuwalne jest jako „powrózek” elastycznie uginający się, bardziej lub mniej ruchomy względem podłoża i skóry. Ze względu na łatwy dostęp i stosunkowo prosty przebieg najczęściej w tym naczyniu umiejscawiane są katetery dożylne.

Żyła odpiszczelowa

Żyła odpiszczelowa jest już nieco trudniejszym naczyniem pod kątem zabiegu kaniulacji dożylnej ze względu na skośne ułożenie w stosunku do przebiegu osi tylnej łapy (dogrzbietowo-doogonowym) i ograniczony dostęp. Ze względu na umiejscowienie naczynia w „dołku” tworzącym się pomiędzy kośćmi podudzia nakłucie go wymaga większej wprawy, a w trakcie umieszczania w nim kateteru niejednokrotnie konieczne jest znaczne naciągnięcie naczynia i odprostowanie, by element umieszczany śródnaczyniowo w jak najmniejszym stopniu uszkadzał naczynie krwionośne, wchodząc w kontakt kolejno ze śródbłonkiem, z mięśniówką oraz błoną zewnętrzną.

Żyła szyjna zewnętrzna

Żyła szyjna zewnętrzna, inaczej zwana żyłą jarzmową, jest stosunkowo dużym naczyniem, dobrze dostępnym na prawie całym swoim przebiegu. Ma ona początek w okolicy przyuszniczej, zbierając krew z żyły szczękowej i żyły językowo-twarzowej. Przebiega powierzchownie wzdłuż szyi, w płytkim zagłębieniu, w tzw. rynience jarzmowej. W dalszym przebiegu żyła szyjna zewnętrzna przyjmuje krew z żyły szyjnej wewnętrznej oraz żyły odpromieniowej, a następnie, łącząc się z żyłą pachową, tworzą żyłę ramienno-głowową. Te ostatnie z lewej i prawej strony, łącząc się, tworzą żyłę główną doczaszkową, która biegnie bezpośrednio do prawego przedsionka serca (1). Żyła szyjna zewnętrzna jest zatem głównym naczyniem zbierającym krew z głowy.

Z praktycznego punktu widzenia żyła jarzmowa jako miejsce dostępu do krwiobiegu jest najpowszechniej wykorzystywana u dużych zwierząt.

U bydła i koni jest podstawowym naczyniem, z którego pobierana jest krew, ale również jest miejscem, w którym umieszczane są odpowiedniej wielkości katetery dożylne. U zwierząt tych, aby dobrze wypełnić naczynie i uwidocznić je, uciska się okolicę rynienki w dolnej części szyi, poniżej planowanego miejsca ukłucia. Nakłuć dokonuje się w górnej części szyi. Pobierając krew, należy igłę kierować ku głowie, lekko pociągając tłok strzykawki. Natomiast zakładając kateter dożylny, jego końcówkę kierujemy ku sercu, zgodnie z przepływem krwi.

U psów i kotów żyła szyjna zewnętrzna wykorzystywana jest przede wszystkim jako naczynie, z którego pobierana jest krew do badań. W zależności od wielkości zwierzęcia, jego temperamentu, ewentualnej sedacji i preferencji osoby wykonującej, czynność tę można wykonać u zwierzęcia ułożonego w jednej z trzech pozycji. U większych psów krew z żyły jarzmowej pobiera się, gdy pacjent znajduje się w pozycji siedzącej. Osoba asystująca lekko unosi głowę zwierzęcia, jednocześnie zabezpieczając ją przed gwałtownymi ruchami i możliwością niepożądanej reakcji ze strony psa.