Wybrane preparaty przeciwko pasożytom zewnętrznym psów i kotów – znaczenie, rodzaje i zastosowanie

Fenylopirazole

Przykładami są fipronil i pyrirol. Są to insektycydy i akarycydy. Działają poprzez blokadę kanałów chlorkowych w połączeniach GABA-ergicznych w układzie nerwowym u stawonogów. Fipronil jest bardzo popularnym i stosunkowo bezpiecznym środkiem ochrony przed egzopasożytami. Występuje w postaci sprayów i preparatów typu spot-on. Nie może być stosowany u noworodków (podobnie jak większość opisywanych środków). Zapewnia długotrwałą i skuteczną ochronę, zwłaszcza w połączeniu z repelentem (np. metophrenem).

Makrocykliczne laktony

Wykazują podobne działanie do pyretryn i pyretroidów. Znane są dodatkowo z dobrych właściwości bójczych w stosunku do larw pasożytów oraz świerzbowców i nużeńców. Ich przedstawicielami używanymi w terapii ektoparazytoz są: iwermektyna, selamektyna czy moksydektyna. W formie iniekcji, maści oraz w formule spot-on służą do zwalczania pcheł, kleszczy i pozostałych pasożytów zewnętrznych. Jednocześnie większość preparatów likwiduje pasożyty wewnętrzne, stąd często są używane u zwierząt, które nie tolerują preparatów przeciwpasożytniczych podawanych drogą doustną. 

Nitrogauanidyny

Są to agoniści receptorów nikotynowych w układzie nerwowym stawonogów. Znakomicie sprawdzają się zwłaszcza w zwalczaniu inwazji pcheł i kleszczy. Ich przedstawicielem jest imidacloprid. Stosowany w formule spot-on, zapewnia długotrwałą ochronę przeciwko pasożytom zewnętrznym, jednocześnie wykazując słabą toksyczność dla ssaków. 

Związki fosforoorganiczne

Działają poprzez blokadę acetylocholinesterazy w synapsach nerwowych stawonogów. Są bardzo skuteczne, jednakże wymagają ostrożnego stosowania z uwagi na stosunkowo dużą toksyczność. Nie powinno się ich podawać u kotów. Przykładowymi środkami są: diazinon, fention, cytioat, bromfenwinfos czy dichlorofos. Występują w postaci pudrów, obroży, a także preparatów spot-on. 

Karbaminiany

Stosowanymi substancjami czynnymi są karbaryl i propoksur. Ich mechanizm działania obejmuje blokowanie acetylocholinesterazy. Występują w postaci obroży, pudrów, szamponów, areozoli i preparatów spot-on. 

Formamidyny

Substancją czynną wykorzystywaną w lecznictwie jest amitraza. Jest to insektycyd i akarycyd wykazujący właściwości repelencyjne. Jej mechanizm działania obejmuje blokadę aktywności monoaminooksydazy w układzie nerwowym stawonogów. Jest to środek stosunkowo bezpieczny, choć w rzadkich przypadkach może powodować świąd. Amitraza jest dostępna w postaci szamponów, obroży i preparatów typu spot-on. 

Węglowodory chlorowane

Przykładem jest lindan (HCH), działający poprzez zaburzenie przewodnictwa kanałów sodowych. Jest toksyczny dla wszystkich stawonogów, ale najczęściej jest wykorzystywany do zwalczania świerzbu usznego u kotów. Wchodzi w skład maści będącej preparatem złożonym, zawierającym środek przeciwzapalny i antybiotyki. Stosowany inaczej niż miejscowo, wykazuje działanie toksyczne dla kotów.