O agresji i sygnałach wysyłanych przez psy – czyli co powinna wiedzieć każda osoba pracująca z psami

Sygnały uspokajające

Psy, które miały kontakt z przedstawicielami swojego gatunku w młodym wieku (znów wracamy do etapu socjalizacji), uczą się pewnych sygnałów, których prezentowanie ma na celu łagodzenie konfliktów i uniknięcie walk. Przekazanie takich sygnałów to mniej więcej tak, jakby pies chciał powiedzieć: „Spokojnie, nie chcę wchodzić z tobą w żaden konflikt, możemy to załatwić inaczej”. Każda osoba pracująca z psami obowiązkowo, dla własnego bezpieczeństwa, powinna zapoznać się z psimi sposobami na łagodzenie konfliktów.

Do sygnałów uspokajających należą:

• Obracanie głowy (w jedną lub najpierw w jedną, a następnie w drugą stronę).
• Sygnalizacja oczami (przymrużenie powiek nadające łagodności spojrzeniu, a także mruganie).
• Obracanie się bokiem lub tyłem (w psiej mowie ciała to bardzo silny sygnał uspokajający).
• Szybkie i częste oblizywanie nosa (zazwyczaj ruchem od dołu ku górze).
• Ziewanie (częste, także z równoczesnym obracaniem głowy).
• Próba powolnego poruszania się (w celu zniechęcenia do podążania za psem).
• Zastygnięcie w bezruchu (w dowolnej pozycji – stojącej, siedzącej, leżącej).
• Machanie ogonem (przy równoczesnym zauważalnym stresie i niepewności psa).
• Wykonanie pozycji zachęcającej do zabawy (tzw. ukłon, to sygnał często wysyłany przez psy niepewne).
• Siadanie i kładzenie się (często tyłem).
• Podchodzenie „po łuku” (unikanie podchodzenia na wprost).
• Wąchanie podłoża (obserwacja otoczenia, wodzenie oczami dookoła).
• Zachowania zastępcze (nagła zmiana i zastąpienie dotychczasowej czynności inną).
• Rozdzielanie (mowa o rozdzieleniu przez innego psa, który wchodzi między dwa psy, między psa i człowieka lub między ludzi).
• Podnoszenie łapy.
• Mlaskanie, robienie „miny szczeniaka”, „uśmiechanie się” (w stosunku do ludzi także inne czynności, które mają na celu załagodzić gniew człowieka – przymilanie się, wskoczenie na właściciela itp.).

Takie gesty są odczytywane przez psy jednoznacznie i skutecznie łagodzą stosunki między psami, hamując agresję względem siebie. Niestety nie zawsze są w porę odczytywane przez ludzi (często zdarza się, że psy gryzą dzieci, ponieważ te nie czują względem nich żadnych zahamowań i nierzadko w kontaktach z psami są zbyt natarczywe, źle rozumieją także sytuacje, kiedy podenerwowany sytuacją pies odchodzi i podążają za nim). Sygnały uspokajające są szczegółowo opisane w książce pt. Sygnały uspokajające. Jak psy unikają konfliktów (Rugaas, 2005) – jest to lektura warta uwagi, ponieważ jest wzbogacona o zdjęcia i opisy sygnałów łagodzących.

Agresja jest bardzo złożonym zachowaniem, które może mieć różne podłoża. Oprócz doświadczeń, jakie ma za sobą każdy pies, może być do pewnego stopnia dziedziczona genetycznie lub podyktowana bólem, lękiem czy chorobą, jednak każdy, nawet ciężki we współpracy pies, potrzebuje opieki weterynaryjnej. Pamiętajmy, że w różnych sytuacjach pies może odbierać nas jako bezpośrednie zagrożenie, zwłaszcza jeśli do gabinetu przychodzi spanikowany lub przywieziony po wypadku. W trosce o swoje bezpieczeństwo reagujmy na sygnały, które wysyłają nam psy, bo atak to dla większości z nich ostateczność. Jak napisał J. O’Heare: „Zwierzęta w obliczu zagrożenia reagują tak, jak pozwalają im możliwości w danej sytuacji”. Stwarzajmy psom dobre warunki i ograniczajmy ich stres, a być może dzięki temu unikniemy wielu bolesnych pogryzień.

Agnieszka Głowacka
Hodowla Owczarków Niemieckich „Spod Gichty FCI”