Szczepienia psów i kotów

Szczepienia są jednymi z podstawowych zabiegów profilaktycznych wykonywanych przez lekarzy weterynarii. Poza ochroną poszczególnych osobników, zapewniają również wyższy poziom odporności w danej populacji, który ogranicza krążenie patogenów w środowisku, wpływając pośrednio ochronnie na zwierzęta w stanie immunosupresji. Wprowadzony w 1948 roku na terenie Polski obowiązek szczepień psów przeciwko wściekliźnie przyczynił się do zlikwidowania śmiertelnych przypadków tej choroby u ludzi oraz do ograniczenia występowania jej u zwierząt. Choć radykalne postępowanie z psami niezaszczepionymi przeciwko wściekliźnie stosowane było głównie na początkowym etapie walki z tą chorobą, to nadal wśród starszej części społeczeństwa zasadność corocznego obowiązku szczepienia jest niepodważalna (ryc. 1). Młodsi ludzie, którzy stanowią sporą grupę właścicieli szczeniąt i kociąt, coraz częściej zaczynają podawać w wątpliwość ten obowiązek, jak również konieczność corocznych szczepień przeciw innym chorobom zakaźnym. Dylematy niektórych właścicieli są uzasadnione, gdyż wraz z rozwojem nauki, poglądy na temat szczepień ewoluują. Jednakże całkowita eliminacja szczepień już w krótkim czasie może przynosić katastrofalne skutki, przykładem jest zaniechanie szczepień dzieci przeciwko odrze.

Podział szczepień: obowiązkowe, zasadnicze, dodatkowe, niezalecane

Biorąc pod uwagę przepisy krajowe oraz aktualne zalecenia grup eksperckich, np. World Small Animal Veterinary Association (WSAVA), szczepienia psów i kotów można podzielić na:

• obowiązkowe (regulowane prawem krajowym) – stosowane jako immunoprofilaktyka chorób zagrażających ludziom,
• zasadnicze/zalecane/podstawowe − chroniące przed chorobami cechującymi się ciężkim przebiegiem oraz wysoką śmiertelnością,
• dodatkowe/uzupełniające − przeciwko chorobom zakaźnym o łagodniejszym przebiegu,
• niezalecane – przeciwko chorobom niezagrażającym życiu zwierząt, których leczenie nie sprawia problemów lub gdy skuteczność szczepienia nie jest odpowiednio udokumentowana, a zastosowanie szczepionek niesie ze sobą ryzyko.

W przypadku psów obowiązkowym szczepieniem na terenie Polski jest to przeciwko wściekliźnie. „Posiadacze psów są obowiązani zaszczepić psy przeciwko wściekliźnie w terminie 30 dni od dnia ukończenia przez psa 3. miesiąca życia, a następnie nie rzadziej niż co 12 miesięcy od dnia ostatniego szczepienia” − art. 56 ust. 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. 2004, nr 69, poz. 625 z późn. zm). Ustawodawca nie określił górnej granicy wieku ani szczególnego stanu zdrowia psa, który upoważnia do zaniechania tego szczepienia. Zasadnicze szczepienia zalecane do wykonania u każdego psa obejmują te przeciwko: nosówce (CDV), chorobie Rubartha (CAV-1), parwowirozie (CPV). Za szczepienia dodatkowe uznaje się te przeciwko: leptospirozie (Leptospira spp.), boreliozie (Borrelia spp.), parainfluenzie (CPiV) i bordetelozie (Bordetella bronchiseptica). Wytyczne do szczepień psów i kotów opublikowane przez WSAVA jako szczepienie niezalecane u psów uznają to przeciwko koronawirozie (CCoV).

Koty nie są objęte ustawowym obowiązkiem szczepień przeciwko wściekliźnie, choć w pewnych okolicznościach minister właściwy do spraw rolnictwa na drodze rozporządzenia może wydać taki obowiązek. U kotów zaleca się szczepienia przeciwko: panleukopenii (FPV), herpeswirozie (FHV-1), kaliciwirozie (FCV) oraz wściekliźnie − na terenach zagrożonych jej wystąpieniem. Szczepienia dodatkowe stosuje się przeciwko: białaczce kotów (FeLV), zespołowi nabytego niedoboru immunologicznego kotów (FIV), chlamydiozie (Chlamydia felis) oraz bordetelozie (Bordetella bronchiseptica). Nie zaleca się wykonywania szczepień przeciw zakaźnemu zapaleniu otrzewnej (FIPV) (ryc. 2) (1-3).