Rola żelaza w żywieniu oraz diagnostyka niedoboru żelaza u psów i kotów

Dużo lepszym wskaźnikiem stężenia żelaza w organizmie jest ferrytyna. Spadek jej wartości w surowicy jest zawsze związany z niedoborem żelaza, dlatego badanie to jest niezwykle przydatne, szczególnie w diagnostyce niedokrwistości z niedoboru żelaza. Niestety jej prawidłowe lub podwyższone stężenie nie musi wykluczać niedoborów żelaza, gdyż ferrytyna należy do białek ostrej fazy. Takie sytuacje obserwuje się w niedokrwistościach towarzyszącym chorobom przewlekłym (np. stany zapalne, przewlekłe zakażenia, choroby nowotworowe, choroby z autoagresji) oraz w procesach przebiegających z uszkodzeniem narządów (nerek, wątroby, śledziony) (19). Dlatego pomocne jest równoczesne oznaczenie innego białka ostrej fazy, np. CRP. Choć można wnioskować, że największe znaczenie w diagnostyce zasobów żelaza w organizmie ma niskie stężenie ferrytyny, które w sposób jednoznaczny wskazuje na niedobór tego pierwiastka.

Kolejnym parametrem pomocnym w ocenie gospodarki żelaza jest transferryna, której jedna cząsteczka wiąże dwa jony żelaza. Ponieważ jest to białko o dużej masie cząsteczkowej, nie podlega filtracji w kłębuszkach nerkowych, a organizm nie traci żelaza z moczem. Stężenie transferryny wzrasta najczęściej przy niedoborze żelaza, a spada w przebiegu procesu zapalnego i przy niedoborze białka w diecie (18).

Istotnym wskaźnikiem jest również wysycenie transferryny żelazem (TIBC − Total Iron Binding Capacity). Określa on maksymalną ilość żelaza, jaka jest potrzebna do całkowitego wysycenia transferyny. Wartości prawidłowe lub obniżone obserwuje się w niedokrwistościach, w przebiegu chorób przewlekłych, a podwyższone − w niedokrwistości syderopenicznej (5). Zazwyczaj zaleca się łączne wykonanie oznaczenia TIBC z testem saturacji transferyny w surowicy (Transferrin Saturation − TS), wg wzoru:

...