Więź emocjonalna człowieka ze zwierzęciem a odpowiedzialność odszkodowawcza lekarza weterynarii za naruszenie dóbr osobistych

Wypada rozpocząć od oczywistego stwierdzenia, że katalog dóbr osobistych zawarty w art. 23 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny („KC”) jest wyliczeniem otwartym. Oznacza to, że prawodawca nie dokonał w nim enumeratywnego, w sensie zamkniętego, wyszczególnienia dóbr poddawanych ochronie prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w odrębnych przepisach (o tym, że dobra osobiste podlegają ochronie prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w odrębnych przepisach, definitywnie rozstrzyga art. 23 KC) (1).

To praktyka i doktryna wypracowują „kolejne” (w znaczeniu niezawarte w powołanym przepisie) kategorie dóbr osobistych. „Upodmiotowienie” zwierząt w polskim systemie prawnym, jeżeli mowa o jego literze, raczej nie powinno budzić wątpliwości – wprost bowiem zastrzeżono w art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt („UOZ”), że zwierzę nie jest rzeczą i człowiek winien mu poszanowanie, ochronę i opiekę. Prawodawca wybrał przy tym taki model, w którym zwierzę – choć w świetle prawa nie jest rzeczą – to w stosunku do niego odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy dotyczące rzeczy (2). My sami jesteśmy zdania, że nad przywołanym art. 1 ust. 1 UOZ należy pochylić się także z tej przyczyny, że obok dokonywanego nim wyłączenia zwierząt z kategorii rzeczy wprost „zauważono” kwestię oczywistą, że zwierzę jest istotą żyjącą oraz w cywilizowanym świecie przypisuje się mu zdolność do odczuwania cierpienia.

Zachowujemy na uwadze, że niniejszy artykuł nie traktuje o „podmiotowości” zwierząt w szerokim ujęciu. Wzmiankę o „podmiotowości” zwierzęcia czynimy z tego powodu, że skoro – co jasne – zwierzę jest istotą żyjącą, zdolną do odczuwania cierpienia, i bezspornie człowiek „przywiązuje się” do zwierzęcia (i odwrotnie), to jakiej odpowiedzi udzielić, rozpatrując więź emocjonalną człowieka ze zwierzęciem z perspektywy dóbr osobistych? Za Upadkiem Alberta Camusa zważmy, że oczywistymi prawdami nazywamy te, które odkry...