Nowe Prawo atomowe. Co oznacza dla właścicieli praktyk weterynaryjnych wykorzystujących w swojej pracy urządzenie rentgenowskie?

Kolejnym obszarem zmian, który może mieć wpływ na praktykę prowadzenia diagnostyki z aparatami rentgenowskimi, są „dawki promieniowania”. Czym są dawki, w jakich jednostkach się je wyraża, jak otrzymane dawki przekładają się na szkody w zdrowiu, czy przy aparacie rentgenowskim może pracować kobieta w ciąży albo karmiąca piersią, jakiej wielkości narażenia nie można przekroczyć, co to jest limit użytkowy, jak ewidencjonować wyniki dozymetrii indywidualnej i środowiskowej, gdzie nosić dozymetr – to wszystko lekarze weterynarii prowadzący praktykę powinni wiedzieć, gdyż przeprowadzanie wstępnych i okresowych szkoleń z zakresu ochrony radiologicznej, potwierdzonych stosownymi protokołami podpisanymi przez uczestników były i są warunkiem wydania zezwolenia. I to nie uległo zmianie.

To, co uległo zmianie, to konieczność informowania personelu o otrzymanych dawkach. I wtedy nie wystarczy pokazać (na żądanie) wyników pomiarów podanych w μGy (mikrogrejach) albo mSv (milisiwertach), ale trzeba też umieć wytłumaczyć, co zmierzona wartość w praktyce oznacza. Ta zmiana może przełożyć się w branży na zwiększanie kompetencji poprzez rzeczywiste przeprowadzanie szkoleń z zakresu ochrony radiologicznej, które to szkolenia do tej pory często ograniczały się do podpisywania spreparowanych protokołów. I jest to słuszny kierunek zmiany, albowiem to, że lampa rentgenowska pracuje (w praktyce małych zwierząt) w niskich nastawach, nie zwalnia kierowników jednostek organizacyjnych z odpowiedzialności na narażenie na promieniowanie jonizujące w stopniu większym,  niż jest to uzasadnione korzyściami z tego wynikającymi.

Nie tylko jednak – według Prawa atomowego (które wdraża w tym zakresie dyrektywę BSS) – pracownicy naszej praktyki są uprawnieni do uzyskania informacji o narażeniu. Ustawa wskazuje również, że raz na 12 miesięcy na stronie internetowej firmy powinna być aktualizowana informacja o wpływie prowadzonej działalności na zdrowie ludzi oraz na środowisko. Tak, aby każdy podmiot i każda osoba, która szuka takiej informacji, mogła zostać poinformowana o bezpiecznym prowadzeniu działalności w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące. W szczególności publikowanie takiej informacji może być przydatne przy wątpliwościach spływających ze strony wspólnoty mieszkaniowej lub najemców sąsiednich lokali usługowych.

Dodatkowo, w obszarze dawek, a konkretnie – dawek granicznych – dziesięciokrotnie zmniejszyły się dopuszczalne poziomy tzw. dawek równoważnych dla soczewek oczu (ze 150 mSv/rok do 20 mSv/rok). Wynika to z obserwacji, że nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące może skutkować – dla tej jednej z najbardziej radiowrażliwych tkanek w organizmie człowieka – efektem popromiennym w postaci katarakty radiacyjnej. Należy mieć na uwadze, że efekty takie są przede wszystkim widoczne wśród personelu w medycynie ludzkiej prowadzącego częste procedury z aparatami angiograficznymi i śródoperacyjnymi.

W pracowniach z weterynaryjnymi zdjęciowymi aparatami stacjonarnymi oraz tomografami komputerowymi, gdy personel znajduje się za parawanem osłonowym lub w sterowni, ryzyko narażenia dla soczewki oka jest minimalne. Jeśli jednak diagnostyka prowadzona przez daną praktykę obejmuje wykorzystywanie śródoperacyjnego aparatu rentgenowskiego działającego w trybie skopii, warto zaopatrzyć personel, poza standardowym zestawem osłon osobistych, w okulary ochronne oraz dodatkowo prowadzić dozymetrię dla soczewki oka (pomiar dozymetrem na całe ciało nie doszacowuje dawki na soczewkę oka). Jeśli okaże się, że szacowana dawka na soczewki oczu przekracza 15 mSv/rok, pracownika należy również zakwalifikować do tzw. kategorii A i przestrzegać obowiązków z tym związanych.