Posocznica jako uogólniona reakcja zapalna

Posocznica (sepsa) z molekularnego punktu widzenia jest nadmierną, niekontrolowaną i kaskadową reakcją uwalniania cytokin w odpowiedzi na bakteryjny czynnik infekcyjny. W przypadku bakterii Gram-ujemnych jest to lipopolisacharyd (LPS), a w szczególności jego komponent A, czyli endotoksyna. Bakterie Gram-dodatnie oddziałują na organizm gospodarza za pośrednictwem kwasu tejchojowego, lipotejchojowego i peptydoglikanu. Antygeny te pobudzają receptory TLR4 i TLR2 (toll-like receptor) obecne na neutrofilach i makrofagach (5-9). Równowaga pomiędzy działaniem prozapalnym i przeciwzapalnym ulega w sepsie zachwianiu. Po wstępnej fazie pobudzenia odporności dochodzi do reakcji immunodepresyjnej. W okresie prozapalnym kluczową rolę odgrywają: interleukiny zapalne IL-1, IL-6, IL-12, chemoatraktant neutrofili i makrofagów − IL-8, TNF-α oraz czynnik aktywujący płytki (PAF) (5-8). W tej fazie posocznicy u pacjentów notuje się: leukocytozę, wzrost stężenia prokalcytoniny, wzrost produkcji białek ostrej fazy w wątrobie pod wpływem cytokin prozapalnych − białka C-reaktywnego (CRP), α-1 antytrypsyny, białka dopełniacza (9-11).

Po fazie prozapalnej następuje faza immunodepresyjna, której mediatorami są: TGF-ß, IL-4, IL-10 (5-8), a głównym obserwowanym zaburzeniem jest leukopenia. W fazie tej obserwuje się spadek ciśnienia (w związku z produkcją TNF-α i ß, NO, leukotrienów przez makrofagi, a także PAF i prostaglandyn przez śródbłonek naczyń obwodowych), co z kolei prowadzi do wstrząsu normowolemicznego i niedotlenienia tkanek (5-8). W surowicy pacjentów dochodzi do wzrostu stężenia mleczanów. U ludzi z sepsą, ze stężeniem mleczanów w zakresie 2-4 mmol/l, śmiertelność jest dwukrotnie wyższa w porównaniu do grupy ze stężeniem nieprzekraczającym 2 mmol/l. Konsekwencją rozwinięcia wstrząsu może być zespół ogólnoustrojowego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC), znajdujący odzwierciedlenie w zaburzeniach krzepnięcia oraz gwałtownie postępującej trombocytopenii (5-8).

W praktyce...