Pięć najczęstszych złośliwych nowotworów psów w praktyce weterynaryjnej

Guzy z komórek tucznych − mastocytoma (MCT)

Etiologia

To najczęstszy nowotwór skóry u psów (stanowi ok. 21% wszystkich nowotworów skóry u tego gatunku). Etiologia MCT u psów jest w dużej mierze nieznana, jednak przewlekłe zapalenie i zmiany w szlakach supresorowych nowotworów czy zmieniona ekspresja białek regulatorowych cyklu komórkowego i receptorów hormonalnych mogą odgrywać istotną rolę w patogenezie choroby.

MCT zwykle rozwija się u psów w średnim wieku i starszych (średnio 8-9 lat). Nie zidentyfikowano predyspozycji płciowych oraz nie wydaje się, aby sterylizacja czy kastracja wpływały na rozwój guza (12, 13). Rasy predysponowane to: beagle, bokser, golden retriever, rhodesian ridgeback, staffordshire bullterrier i rasy brachycefaliczne.

Objawy

W zdecydowanej większości przypadków mastocytoma u psów zwykle manifestuje się jako pojedyncza zmiana lokalizująca się w skórze właściwej lub tkance podskórnej, głównie tułowia lub kończyn. Mogą to być zarówno zmiany wolno rosnące, które mylone są często z łagodnymi nowotworami, np. tłuszczakami, jak też szybko rosnące, złożone zwykle ze słabo zróżnicowanych komórek. Makroskopowo guzy z komórek tucznych mogą być zaczerwienione lub ulegać owrzodzeniu.

Większość psów, u których zdiagnozowano MCT, nie wykazuje widocznych objawów klinicznych. Czasami można zaobserwować określone zespoły paranowotworowe tj. miejscowe reakcje tkankowe (np. zasinienie, obrzęk, owrzodzenie, rumień) czy objawy ogólnoustrojowe (brak apetytu, wymioty, biegunka, gorączka), wtórne do uwolnienia granulatu MCT (np. histamina, heparyna i inne aminy wazoaktywne).

Nowotwór ten rozprzestrzenia się drogą układu limfatycznego do regionalnych węzłów chłonnych. Rzadziej obserwujemy przerzuty do jamy brzusznej, szpiku kostnego, jamy klatki piersiowej (np. płuc, węzłów chłonnych) i innych lokalizacji ciała.

Diagnostyka

Najprostszą, wstępną metodą diagnostyczną jest pobranie materiału cytologicznego, zarówno z guza, jak i z okolicznych węzłów chłonnych. Aby określić stopień złośliwości mastocytomy, należy pobrać tkankę do badań histologicznych. Warto wykonać USG jamy brzusznej oraz morfologię i badanie biochemiczne krwi.

Leczenie

Złotym standardem jest wykonanie zabiegu chirurgicznego z zachowaniem odpowiedniego marginesu zdrowych tkanek. W przypadku I stopnia złośliwości jest to 1-2 cm wokół nowotworu oraz 1 cm w głąb tkanki, w przypadku II stopnia złośliwości 2 cm wokół oraz 1 cm w głąb tkanki, a w przypadku III stopnia złośliwości 3 cm wokół nowotworu oraz 1 cm w głąb tkanki. Jeżeli guz z komórek tucznych został zoperowany nieczysto lub jeśli doszło do powstania przerzutów lub jest to postać rozsiana MCT, należy dodatkowo zastosować chemioterapię bądź terapię celowaną z zastosowaniem inhibitorów kinazy tyrozynowej (TKI) i/lub radioterapię (14, 15).

Prognostyka i przeżywalność

W przypadku poprawnie wykonanej resekcji guza o I stopniu złośliwości rokowanie jest bardzo dobre i ponad 93% zwierząt przeżywa kolejne 3 lata. Prognoza przeżycia przez kolejne 3 lata dla zwierząt dotkniętych II i III stopniem złośliwości mastocytomy w przypadku prawidłowo wykonanego zabiegu chirurgicznego bez dodatkowych terapii przeciwnowotworowych to odpowiednio 47% dla II stopnia i 6% dla III stopnia złośliwości MCT. Odpowiedź na chemioterapię/terapię celowaną uzyskuje się u około połowy leczonych zwierząt a czas przeżycia wynosi ok. 2 lata i 6 miesięcy odpowiednio dla guzów II i III stopnia złośliwości, nieusuniętych uprzednio w całości podczas zabiegu chirurgicznego (16, 17).