Rzęsistkowice zwierząt towarzyszących

Mianem rzęsistkowic nazywa się choroby ludzi i zwierząt wywoływane przez pierwotniaki z rzędów Trichomonadida i Tritrichomonadida, czyli rzęsistki. U psów i kotów najważniejsze znaczenie inwazjologiczne ma Tritrichomonas foetus wywołujący rzęsistkowicę jelita grubego, drugi z gatunków lokalizujący się w okrężnicy i jelicie ślepym – Pentatrichomonas hominis – wydaje się być nie chorobotwórczy dla kotów, natomiast u psów jest uważany za pasożyta oportunistycznego, który może sporadycznie wywoływać biegunki, szczególnie wśród osłabionych szczeniąt ze współtowarzyszącymi inwazjami lub infekcjami. Innym przykładem oportunistycznej inwazji jest rzęsistkowica jamy ustnej i ślinianek wywoływana przez Trichomonas tenax oraz Tetratrichomonas canistomae i Tetratrichomonas felistomae (ryc. 1) (4, 10, 12, 13, 20, 21, 26, 28, 29).

Systematyka rzęsistków nie jest jednorodna, obecnie zaliczane są do bardzo dużego i zróżnicowanego typu Parabasalia, w którym są sklasyfikowane prymitywne ewolucyjnie, względnie beztlenowe, pozbawione mitochondriów wiciowce. Zdecydowana większość to organizmy endobiotyczne, które najczęściej zasiedlają tylne odcinki przewodu pokarmowego. Ich żywicielami są bezkręgowce oraz kręgowce, w tym ssaki i człowiek. Część gatunków to komensale albo symbionty tworzące związek mutualistyczny.

Ten drugi układ jest często spotykany w przewodzie pokarmowym owadów odżywiających się celulozą, jak również wielu gatunków owadożernych i roślinożernych gadów, ptaków i ssaków, u których wspomagają proces trawienia, z tego powodu u tych zwierząt rzęsistki są często obserwowane w świeżych rozmazach kałowych jako fizjologiczny składnik mikrobiomu jelita. Najważniejsze znaczenie medyczne i weterynaryjne mają rodziny skupione w dwóch rzędach: Trichomonadida (rodzina Trichomonadidae) i Tritrichomonadida (rodziny Dientamoebidae, Monocercomonadidae, Tritrichomonadidae), wśród których występują gatunki typowo pasożytnicze: Trichomonas vaginalis, Dientamoeba fragilis, Tri...