Postępowanie przeciwpasożytnicze z wykorzystaniem endektocydów u psów i kotów

Terminem „endektocydy” określane są makrocykliczne laktony, związki, które wchodzą w skład produktów i/lub preparatów stosowanych do kontroli oraz jednoczesnego zwalczania pasożytów, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych (12, 13). Makrocykliczne laktony stanowią klasę szesnastoczłonowych związków (12, 15).

Zgodnie z ich budową chemiczną istnieją dwie różne grupy tych związków:

awermektyny (awermektyna, iwermektyna, doramektyna, eprinomektyna, abamektyna, selamektyna, emamektyna),milbemycyny (oksym milbemycyny, moksydektyna).

Związki te są produktami naturalnymi, wytwarzanymi przez różne mikroorganizmy glebowe z rodzaju Streptomyces albo chemicznie modyfikowanymi pochodnymi takich produktów. Uzyskuje się je w procesach fermentacji promieniowców z rodzaju Streptomyces, które są później poddawane oczyszczaniu i/lub modyfikacji (12, 13, 15). Awermektyny uzyskane w wyniku fermentacji Streptomyces avermitilis to silne leki nicienio-, insekto- i roztoczobójcze, ale pozbawione silnego działania przeciwbakteryjnego i przeciwgrzybiczego. Nie działają owicydnie i są nieskuteczne przeciwko przywrom i tasiemcom (12, 15). Sposób działania makrocyklicznych laktonów polega na otwieraniu glutaminowych kanałów aktywowanych chlorem w ośrodkowym układzie nerwowym bezkręgowców – co prowadzi do zahamowania aktywności komórek nerwowych i mięśniowych (3-10), a w efekcie do paraliżu i śmierci pasożytów.

Przypuszcza się, że z tego powodu makrocykliczne laktony wykazują bardzo selektywne działanie toksyczne na pasożyty, a nie na organizm żywiciela (12). Bezpieczeństwo stosowania związków z tej grupy wynika z faktu, że ssaki nie posiadają kanałów chlorkowych bramkowanych glutaminianem, dlatego makrocykliczne laktony nie przenikają przez barierę krew – mózg u tej grupy zwierząt. Wykazano, że endektocydy wykazują wyższą skuteczność przeciwko pasożytom niż inne leki. Dzięki temu można je stosować w bardzo niskich stężeniach, przez co znacznie zmniejsza się zagrożenie bezpie...