Kto tak naprawdę nami steruje? Manipulacje w świecie pasożytów

Mistrz manipulacji – Toxoplasma gondii

Wzorcowym przykładem organizmu modulującego zachowanie żywiciela, będącym obiektem wieloletnich badań, wciąż budzącym wiele naukowych kontrowersji i nadal nie do końca poznanym, jest Toxoplasma gondii. Niepozorny pierwotniak należący do rodziny Sarcocystidae uznawany jest obecnie za przyczynę wiodącej choroby pod kątem liczby zgonów w chorobach tła pokarmowego (ang. food-borne disease) u ludzi w USA (1). Kosmopolityczny pierwotniak zaraża znaczną część zwierząt, a także ludzi. Powszechnie kojarzony głównie z zagrożeniem dla kobiet w ciąży przebywających w otoczeniu kotów może powodować także zgoła inne objawy (1). Objawy ostre choroby mogą pojawiać się zarówno u żywiciela ostatecznego pierwotniaka, jak i u żywicieli pośrednich, czyli generalnie organizmów stałocieplnych. Ronienia, fotofobia, zaburzenia widzenia czy objawy grypopodobne to tylko niektóre z nich. U osób z obecną immunosupresją może prowadzić do zaburzeń ze strony układu nerwowego czy mieć ciężki przebieg ogólnoustrojowy (1, 39-41). Co natomiast z toksoplazmozą przewlekłą? Cykl rozwojowy pierwotniaka w standardowych warunkach wymaga dwóch żywicieli (1). Żywiciel pośredni, jakim może być pies, człowiek, małpa, mysz czy inne ssaki, a także ptaki, zaraża się oocystami pozostawionymi w środowisku przez kotowate. Pasożyt, wnikając do makrofagów, wędruje następnie w organizmie żywiciela, osiedlając się m.in. w jego tkance mięśniowej czy nerwowej. Tam z kolei czeka na zjedzenie przez swojego żywiciela ostatecznego, czyli kotowate (1, 42). Przez wiele lat uważano i opisywano takie zarażenia jako bezobjawowe (39). Jak się jednak okazuje, prowadzone badania wykazały, że pasożyt nie wybiera tkanki nerwowej bez powodu. Zamiast bezczynnie czekać na zjedzenie tkanki, w której się skrywa, bierze sprawy w swoje ręce, pomagając tym samym swojemu szczęściu. Co więcej, mechanizmy, jakimi się posługuje, aby dopiąć swego celu, są w rzeczy samej wysublimowane. Pierwotniak inger...