Gruczolakorak trzustki psów i kotów

Nowotwory trzustki psów i kotów występują rzadko. Ze względu na pochodzenie dzieli się je na dwa rodzaje: egzokrynowe i endokrynowe. Guzy egzokrynowe wywodzą się z części zewnątrz­wydzielniczej trzustki. Stanowią one mniej niż 0,5% wszystkich typów nowotworów u psów i kotów (14, 24). Natomiast nowotwory endokrynowe wywodzą się z części wewnątrzwydzielniczej trzustki (wyspy Langerhansa) i są jeszcze rzadziej spotykane (14, 24).

Najczęstszymi nowotworami egzokrynowymi trzustki psów i kotów są gruczolakoraki (adenocarcinoma). Znacznie rzadziej występują gruczolaki (adenoma) – nowotwory łagodne, które mają z reguły przebieg bezobjawowy i wykrywane są przypadkowo w badaniu sekcyjnym lub podczas diagnostyki ultrasonograficznej innych chorób. Natomiast najrzadziej występującymi nowotworami egzokrynowymi trzustki są: chłoniak (lymphoma), rak płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale) oraz naczyniakomięsak limfatyczny (lymphangiosarcoma).

Gruczolakoraki trzustki to nowotwory złośliwe, które najczęściej rozpoznawane są w momencie, gdy nowotwór nacieka już okoliczne tkanki i pojawiają się przerzuty w innych narządach (14).

Miejscami predysponowanymi do wystąpienia metastaz są:

• węzły chłonne krezkowe,
• wątroba,
• płuca oraz
• serce (14).

U psów dodatkowo zmiany metastatyczne w przebiegu tej jednostki chorobowej mogą wystąpić w tarczycy, dwunastnicy oraz tkance podskórnej (14). Natomiast u kotów obserwuje się dodatkowo przerzuty w śledzionie, jelicie cienkim, jajnikach, otrzewnej, przeponie oraz opłucnej (2, 20, 27).

Gruczolakorak trzustki jest rozpoznawany głównie u starych zwierząt: u psów najczęściej w wieku powyżej 9 lat, a u kotów – najczęściej w wieku powyżej 10 lat (2, 3, 9, 13, 20, 27). W przypadku psów nowotwór ten częściej występuje u samic niż u samców (3), natomiast u kotów nie obserwuje się predyspozycji płciowych. Rasami psów predysponowanymi do gruczolakoraka trzustki są: cocker spaniel, airdale terrier, bokser oraz labra­dor (1, 3). U kotów nie stwierdzono predyspozycji rasowych. Wykazano jedynie, że nowotwory te pojawią się częściej u osobników krótkowłosych w porównaniu do długowłosych (2, 9, 13, 20).

U dzikich kotowatych do chwili obecnej opisano jeden przypadek gruczolaka trzustki, którego rozpoznano u kota błotnego (Felis chaus farax) (6).

Etiologia

Etiologia nowotworów części zewnątrzwydzielniczej trzustki psów i kotów nie jest znana. Eksperymentalnie udało się wywołać gruczolakoraka trzustki poprzez podawanie psom N-etyl-N’-nitro-N-nitrozoguanidyny (1, 12). Substancja ta była podawana przez dren umiejscowiony w przewodzie trzustkowym w dawce 0,3 mg/kg m.c. 1-4 razy w tygodniu. W przeprowadzonym eksperymencie stwierdzono, że pierwsze objawy gruczolakoraka trzustki pojawiły się po ośmiu miesiącach podawania N-etyl-N’-nitro-N-nitrozoguanidyny.