Działania niepożądane leków przeciwnowotworowych stosowanych w onkologii psów i kotów

Działanie niepożądane (AE – ang. adverse event) leków cytostatycznych jest definiowane jako niekorzystny i niezamierzony objaw chorobowy (w tym nieprawidłowy wynik badania klinicznego, laboratoryjnego lub patologicznego) występujący w czasie stosowania farmakologicznej terapii przeciwnowotworowej (1). Veterinary Cooperative Oncology Group (VCOG) wyróżnia 5 stopni zaawansowania AE (od łagodnego poprzez umiarkowane, ciężkie i zagrażające życiu, aż do śmiertelnych) (1).

W zależności od przyjętego schematu leczenia oraz kryteriów określających, czym dokładnie jest „działanie niepożadane leku cytostatycznego”, w poszczególnych badaniach od 25% do blisko 89% pacjentów weterynaryjnych może ich doświadczać (8-10, 13, 14). Należą do nich głównie:

neutropenia (CIN – ang. chemotherapy-induced neutropenia),

zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego:

wymioty (CINV – ang. c. in. nausea and vomiting),

biegunka (CID – ang. c. in. diarrhea).

Rzadziej występują objawy dermatologiczne czy uszkodzenie mięśnia sercowego (2-4). Znacząca większość przypadków to łagodne zaburzenia, jednak w 3-24% są to stany zagrażające życiu i/lub wymagające hospitalizacji. Ryzyko zgonu plasuje się na poziomie ok. 5%, włączając reakcje idiosynkrazji (5-10). Co ciekawe, ogólna liczba czy częstość występowania działań niepożądanych nie jest zależna od czasu leczenia – objawy chorobowe mogą pojawić się już na samym początku chemioterapii lub na każdym innym jej etapie, jednorazowo lub wielokrotnie. Brak jest reguł pozwalających przewidzieć tolerancję leków cytostatycznych u konkretnego pacjenta.

Oczywiście współistnienie niewydolności wątroby czy nerek może istotnie zmniejszyć margines bezpieczeństwa stosowanych leków. Jak dotąd nie opracowano wytycznych pomagających onkologom weterynaryjnym w dostosowaniu dawki w takich przypadkach, co jest równoznaczne z koniecznością empirycznego ustalania częstotliwości i dawki leków, sugerując się np. danymi literaturowymi w zakresie farmakod...