Zaćma – uciążliwe powikłanie w przebiegu cukrzycy psów

Rozwiązania niezabiegowe

Zmiany w biochemii soczewki prowadzące do zaćmy cukrzycowej poznane są na tyle dobrze, że aktualnie jest to jedyny typ zaćmy, dla którego istnieje nadzieja na znalezienie (obok chirurgii) skutecznego sposobu leczenia niezabiegowego. Jak wiadomo, cała sekwencja zmian osmotycznych w soczewce odbywa się dzięki wzmożonej aktywności enzymu reduktazy aldozy. Zaobserwowano, że niektóre związki hamują aktywność tego enzymu. Są to m.in. kwasy karboksylowe, hydantoiny, flawonoidy. Po latach doświadczeń kilka inhibitorów reduktazy aldozy wprowadzono do profilaktyki i leczenia zaćmy cukrzycowej u ludzi.

Najczęściej stosowano Tolrestat i Epalrestat w USA i SNK-860 w Japonii z zachęcającymi wynikami. Istnieje także doniesienie o eksperymentalnej skuteczności miejscowo podawanego werapamilu (4). Ostatnie badania wykonane u psów również przynoszą informacje o znacznej skuteczności nowych związków inhibitorowych. Kador wykazał, że miejscowe podawanie Kinostatu znacznie hamuje rozwój zaćmy cukrzycowej i pozwala dłużej utrzymać okres widzenia u psów (9, 10). Związek ten nie jest jeszcze dostępny na rynku leków, ale prawdopodobnie pojawi się wkrótce.

Możliwość zastosowania w leczeniu niezabiegowym nowych związków farmakologicznych podawanych miejscowo byłaby bardzo pomocna. U psów zaćma w przebiegu cukrzycy dotyczy w dużej mierze osobników w wieku średnim i starszym, z których wiele nie może być kierowanych do leczenia chirurgicznego albo z powodów medycznych, albo organizacyjno-finansowych.

Istniejącą obecnie propozycją leczenia zachowawczego jest korzystanie z preparatów zawierających duże dawki antyoksydantów, witamin i minerałów. Jest to odpowiedź na znany fakt, że stres oksydacyjny i wolne rodniki również biorą udział w formowaniu nieprzejrzystości soczewki, także w przebiegu cukrzycy. Proponowane i dostępne na rynku mieszanki zawierają zestawy jedno- lub wieloskładnikowe i polecane są jako stały suplement diety. Jedną z propozycji jest np. zestaw oparty o wyciąg z borówki, Ginkgo Biloba, wyciąg z trawy (Wheatgrass) i korzenia mniszka lekarskiego pod nazwą Primalix Cataractin. Twórcy zestawu nazywają go „groźną czwórką, zawierającą naturalnych bojowników przeciwko zaćmie”. Tymi „bojownikami” mają być przeciwutleniacze, witaminy A i C, beta-karoteny i luteina.

Ostatnie analizy badań oceniających przydatność związków antyoksydacyjnych, witamin i minerałów w prewencji zaćmy mówią niestety o małej ich skuteczności (5, 19).

Podsumowanie

Zaćma jest często obserwowaną patologią w praktyce małych zwierząt. Występowanie jej podczas cukrzycy jest prawie regułą. Obie choroby, pojawiając się wspólnie, głównie w wieku średnim i starszym, sprawiają, że zbyt dochodzi często do przedwczesnego obniżenia komfortu życia psów, a  czasami nawet do skracania czasu ich życia.

W zdecydowanej większości przypadków stosując uważne badanie kliniczne i okulistyczne, można postawić wczesne i dobre rozpoznanie obydwu chorób. Rysujące się farmakologiczne perspektywy hamowania lub opóźniania rozwoju zaćmy cukrzycowej najprawdopodobniej mogą zwiększyć szanse długoterminowego zachowania widzenia u większej liczby psów. Do tego czasu jedynym sposobem utrzymania, a raczej odzyskania, widzenia pozostaje operacyjne usunięcie soczewki, które jest rozwiązaniem bardzo skutecznym, lecz dostępnym jedynie dla niektórych pacjentów, z uwagi na wysokie kryteria kwalifikacyjne do operacji.