Jaskra – fakty, mity i obecny stan wiedzy

Do określenia typu jaskry oraz oceny zmian wstecznych będących jej skutkiem niezbędne są badania oftalmoskopowe, gonioskopowe i tonometryczne.

Gonioskopia jest podstawowym badaniem umożliwiającym klasyfikację typu i stopnia zaawansowania jaskry oraz ocenę struktur szczeliny rzęskowej (17). Ocena szczeliny rzęskowej możliwa jest w sytuacji, gdy kąt padania promienia świetlnego nie przekracza wartości kąta granicznego. W takiej sytuacji doszłoby do zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia, uniemożliwiającego odbiór obrazu szczeliny rzęskowej. Kąt graniczny występuje przy przejściu światła z ośrodka o wyższej gęstości do ośrodka o niższej gęstości i dla cieczy wodnistej względem powietrza wynosi około 48°. W przypadku płytkiej komory przedniej następuje spadek kąta padania ponad wartość kąta granicznego, co skutkuje całkowitym wewnętrznym odbiciem. W przypadku głębokiej komory następuje wzrost kąta padania i uzyskanie obrazu refrakcyjnego staje się możliwe bez dodatkowych przyrządów. Ideą soczewek gonioskopowych jest niwelacja różnicy gęstości ośrodków, co umożliwia odbiór promieni załamanych. Na rynku dostępna jest cała gama soczewek refrakcyjnych, począwszy od soczewek Barkana, Koeppego, poprzez lustra pojedyncze, dwójlustra, trójlustra Goldmana, na czwórlustrach skończywszy.

Badanie tonometryczne może być przeprowadzane w 3 konwencjach w postaci: klasycznej tonometrii impresyjnej, tonometrii aplanacyjnej, polegającej na pomiarze siły potrzebnej do spłaszczenia powierzchni rogówki w czasie kontaktu z sondą oraz najmniej inwazyjnej metody, tzw. air-puff tonometrii, gdzie pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego odbywa się na podstawie pomiarów odkształceń rogówki w kontakcie ze sprężonym powietrzem. Ostatnia metoda jest formą tonometrii bezkontaktowej.

Badanie podmiotowe „naszego” pacjenta w przebiegu jaskry stawia daleko większe wyzwania niż w medycynie człowieka i choć „nasi” pacjenci nie kłamią, to uzyskanie informacji dotyczących subiektywnych odczuć bodźców wzrokowych jest znacznie ograniczone. Kluczowe objawy okulistyczne w postaci ubytków w polu widzenia, zmiany zakresu odbieranych barw, czyli przesunięcia widma, lub też percepcji obrazów podwojonych umykają w przebiegu klasycznego badania przedmiotowego. Słaba komunikacja z pacjentem w zakresie wymiany informacji dotyczących jakości widzenia stwarza w weterynarii szczególną potrzebę przeprowadzania badań dodatkowych gałki ocznej i dróg wzrokowych w postaci badań elektrofizjologicznych: ERG i VEP, które zostaną przedstawione w kolejnych artykułach.

Wśród objawów klinicznych w przebiegu jaskry wymienić należy: bolesność oczu manifestującą się blepharospasmem, częściową protruzję migotki, fotofobię i łzotok, zastój krwi w naczyniach nadtwardówki (ryc. 1), obrzęk rogówki (ryc. 2), mydriazę z osłabionym lub zniesionym odruchem źrenicznym (ryc. 7), waskularyzację powierzchowną z przekrwieniem spojówki (ryc. 1), waskularyzację głęboką z charakterystycznym pierścieniem naczyniowym wzdłuż rąbka (ryc. 3), hydrophthalmię (ryc. 6 a i b), linie Haaba (ryc. 4), krwistek (ryc. 8), opalescencję cieczy wodnistej, wtórną do przedniego zapalenia błony naczyniowej (ryc. 5), zrosty tylne, aż do pełnej sekluzji tęczówki, prowadzące do zmętnienia przedniej kapsuły soczewki i zaćmy wtórnej, zagłębienie głowy dysku nerwu wzrokowego, ścieńczenie naczyń krwionośnych dna, hiperrefleksję błony odblaskowej, ablację siatkówki i w końcu – utratę wzroku (7). Przedstawione objawy występować mogą w różnych układach i w różnym stopniu nasilenia w zależności od stopnia zaawansowania i/lub czasu trwania jaskry.