Nieswoiste zapalenie jelit – aktualny problem w gastroenterologii kotów

Badania laboratoryjne krwi

U kotów z podejrzeniem nieswoistego zapalenia jelit należy wykonać pełną morfologię krwi, czyli uwzględnić następujące parametry: liczbę erytrocytów, stężenie hemoglobiny, liczbę hematokrytową, wskaźniki czerwonokrwinkowe (średnia masa hemoglobiny w krwince – MCH, średnia objętość krwinki czerwonej – MCV, średnie stężenie hemoglobiny w krwince – MCHC), liczbę płytek krwi, liczbę leukocytów i leukogram. W uzasadnionych przypadkach dodatkowo można wykonać rozmaz ręczny i pod mikroskopem ocenić wielkość, kształt i barwliwość erytrocytów oraz wygląd leukocytów.

U kotów z nieswoistym zapaleniem jelit w badaniu morfologicznym krwi można stwierdzić następujące zmiany:

• podwyższenie liczby hematokrytowej, liczby erytrocytów, stężenia hemoglobiny, MCHC – związane z odwodnieniem zwierzęcia,
• obniżenie liczby hematokrytowej, liczby erytrocytów, stężenia hemoglobiny, MCH, MCV, MCHC – związane z niedokrwistością nieregeneratywną,
• leukocytoza z neutrocytozą i limfopenią – związana z silnym stanem zapalnym najczęściej w przypadku nadżerkowego lub wrzodziejącego zapalenia jelit,
• eozynofilia – może występować przy eozynofilowym zapaleniu jelit, należy jednak podkreślić, że brak eozynofilii obwodowej wcale nie świadczy o tym, że eozynofilowe zapalenie jelit nie występuje (1, 3, 4, 7, 8, 10, 20).

W badaniu biochemicznym krwi należy ocenić funkcjonowanie innych układów i narządów, których zaburzenia mogą powodować objawy ze strony przewodu pokarmowego. Parametry biochemiczne, które należy uwzględnić w diagnostyce nieswoistego zapalenia jelit u kotów, przedstawiono w tab. 1. U kotów z IBD w badaniu biochemicznym krwi można stwierdzić hipoproteinemię i hipoalbuminemię jako konsekwencję silnego uszkodzenia ściany jelit. Czasem może występować podwyższenie stężenia białka całkowitego, co jest związane z odwodnieniem zwierzęcia lub hiperglobulinemią. Dodatkowo może występować podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych, czego przyczyną jest uszkodzenie hepatocytów przez toksyny bakteryjne lub metabolity przenikające przez uszkodzoną ścianę jelit.

Przy współistniejącym zapaleniu dróg żółciowych i zapaleniu trzustki w badaniu biochemicznym krwi można stwierdzić podwyższone stężenie bilirubiny całkowitej oraz podwyższoną aktywność lipazy DGGR i fPL. Ponadto u kotów z IBD może występować obniżone stężenie kwasu foliowego wskazujące na uszkodzenie dwunastnicy lub obniżone stężenie kobalaminy wskazujące na uszkodzenie jelita biodrowego. Czasem występuje jednoczesne obniżenie stężenie kwasu foliowego i kobalaminy, co może świadczyć o rozległym uszkodzeniu jelit cienkich. Należy podkreślić, że w przypadku obniżonego stężenia kobalaminy należy ocenić fTLI, gdyż zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki również może być przyczyną niedoboru tej witaminy (1, 3, 4, 7, 8, 10, 20).

Badanie kału

Badanie kału ma na celu przede wszystkim wykrycie inwazji pasożytniczych i zakażeń bakteryjnych, mogących powodować objawy kliniczne dotyczące przewodu pokarmowego. W badaniu parazytologicznym u kotów podejrzanych o nieswoiste zapalenie jelit należy wykluczyć inwazję: Giardia spp., Tritrichomonas spp., Isospora spp., Cryptosporidium spp., Toxocara spp., Physaloptera spp. oraz Ollulanus tricuspis. Natomiast w badaniu mikrobiologicznym kału należy wykluczyć zakażenie takimi bakteriami jak: Escherichia coli, Camphylobacter spp., Salmonella spp., Yersinia spp. oraz Clostridium spp. W przypadku, gdy nie ma możliwości wykonania fTLI w krwi, w celu wykluczenia zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki należy wykonać badanie kału na obecność resztek pokarmowych oraz test kliszowy (7, 10, 15, 20).