Nie umiem zostać sam w domu – emocjonalne podłoże problemów separacyjnych u psów

Omówienie przypadków problemów separacyjnych u psów

Pomimo że obydwa psy prezentują podobne zachowania, ich emocjonalne podłoże jest różne. To właśnie określenie emocjonalnych przyczyn zachowania jest pierwszym i zasadniczym krokiem w planowaniu działań terapeutycznych, których celem jest zmiana zachowania zwierzęcia. Skoro bowiem emocje generują takie zachowanie, ich zmiana jest podstawowym warunkiem zmiany reagowania zwierzęcia w danej sytuacji.
Amerykański neurobiolog Jaak Panksep wyróżnił na podstawie badania aktywności struktur mózgowych siedem systemów emocjonalnych ssaków.

Są nimi systemy:

• poszukiwania, opieki, paniki, strachu, pożądania, złości i zabawy.

Które z tych systemów biorą udział w regulacji zachowania obydwu psów prezentujących problemy separacyjne?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, behawiorysta powinien zebrać szczegółowe informacje na temat zachowania, jakie prezentuje zwierzę przed tym, w trakcie i po tym jak zachowuje się źle. Oprócz danych z wywiadu z opiekunami równie ważne są w tym przypadku obejrzenie i analiza nagrania wideo zachowania psów, kiedy zostają same w domu.

W przypadku Koksa wiemy już, że pies stał się niesforny, kiedy opiekunowie poświęcali mu dużo mniej czasu w związku z koniecznością opieki nad niemowlęciem. Złe zachowanie psa było zatem próbą uzyskania równowagi emocjonalnej zakłóconej na skutek niedostatecznej stymulacji i aktywności. Emocje zwierząt działają w ten sposób, że przeżywanie tych pozytywnych jest warunkiem dobrego samopoczucia, natomiast brak możliwości doświadczania tych emocji rodzi napięcie i frustrację, skłaniając zwierzę do zachowań możliwych w danych warunkach.

To dlatego właśnie, by przywrócić emocjonalną równowagę, psy zamknięte na długi czas w kojcach szczekają, biegają w tę i z powrotem czy kręcą się za własnym ogonem.

Uruchamianie systemu poszukiwania przez prezentowanie zachowań łowieckich (pogoń, węszenie, wypatrywanie, chwycenie czy gryzienie) oraz eksploracyjnych, systemu zabawy i systemu opieki, regulującymi zachowania społeczne (pieszczoty, skupianie uwagi, podążanie za człowiekiem) jest niezbędne dla każdego psa, a niezaspokojenie tych potrzeb prowadzi tak do problemów z zachowaniem, jak i poważnych problemów emocjonalnych, a w skrajnych przypadkach – do depresji.

Tak się działo w przypadku Koksa, który, jak pokazało nagranie wideo, po wyjściu opiekunów angażował się w zachowania dające poczucie satysfakcji i uwalniające od napięcia, którego źródłem była frustracja naturalnych dla jego rasy, wieku i temperamentu potrzeb.

Z kolei Blant przed wyjściem opiekunów prezentował zachowania lękowe – dyszał, biegał w kółko, oblizywał się, miał rozszerzone źrenice, podkulony ogon, położone uszy.

Te zachowania, jak pokazało nagranie, nasilały się po wyjściu opiekunów. Pies chodził od drzwi do okien, popiskiwał, wył i w końcu zaczynał z pasją gryźć domowe sprzęty.