Umowa o zakazie konkurencji

Zakaz konkurencji w umowach cywilnoprawnych

Ten moment jest właściwy, aby pochylić się nad zakazem konkurencji w umowach cywilnoprawnych, dopuszczalnym na zasadzie swobody umów, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie także Sądu Najwyższego (25). Aby uniknąć abstrakcyjnej wypowiedzi, przytoczmy, że stosownie do konstytuującego tę swobodę art. 3531 KC strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Z powyższej przyczyny za właściwe uważamy, aby zakaz konkurencji w umowach cywilnoprawnych na potrzeby niniejszego artykułu rozważyć przez odniesienie się do rozstrzygnięć sądowych.

Wprowadzenie w umowie o świadczenie usług klauzuli konkurencyjnej bez ekwiwalentu, a jednocześnie z zastrzeżeniem kary umownej za jej naruszenie, mimo braku symetrii, mieści się w granicach swobody kontraktowej i nie narusza właściwości tego stosunku prawnego (26).

W rozstrzygnięciach Sądu Najwyższego brak jednolitego stanowiska, czy niezastrzeżenie ekwiwalentu za powstrzymywanie się od konkurencji wykracza poza swobodę umów. Stwierdził chociażby: „W ramach swobody umów […] dopuszczalne jest przyzwolenie na faktyczną nierównowagę stron i istnienie dysproporcji w świadczeniach obu stron umowy. Sankcja nieważności czynności prawnej […] może jednak znaleźć zastosowanie, jeżeli jedna ze stron nadużyła, choćby tylko w wyniku niedbalstwa, swej silniejszej pozycji kontraktowej, kształtując treść umowy w sposób rażąco niekorzystny dla kontrahenta. Uznanie umowy za zawartą z przekroczeniem granic swobody umów z powodu naruszenia zasad współżycia społecznego, polegającego na nieprawidłowym (niesprawiedliwym) ukształtowaniu praw i obowiązków stron jest uzasadnione tylko w wypadkach wyjątkowej, szczególnej intensywności naruszenia oraz związanego z tym pokrzywdzenia jednej ze stron” (27).

Wcześniej, bowiem w wyroku z dnia 11 września 20...