Kleszcze – wektory chorób zakaźnych i inwazyjnych u zwierząt towarzyszących

Kleszcze są pajęczakami należącymi do podgromady roztoczy (Acari). Są to ektopasożyty ludzi i zwierząt, wśród których wyróżnia się rodzinę kleszczy twardych (Ixodidae), częściowo okrytych pancerzem, oraz kleszczy miękkich – obrzeżkowatych (Argasidae) pozbawionych pancerza.

Na świecie rozpoznano około 900 gatunków kleszczy, z czego 77 w samej Europie (1). Kleszczem o największym znaczeniu, z punktu widzenia medycyny człowieka, w Polsce jest Ixodes ricinus, zaś medycyny weterynaryjnej − Ixodes ricinus i Dermacentor reticulatus. Kleszcze są zdolne do pasożytowania na wielu gatunkach kręgowców, na powłokach ciała, z których mogą być zawlekane w obszary dotychczas od nich wolne. W Europie kleszcze pasożytujące na kotach i psach należą do rodziny Ixodidae – kleszczy twardych. Ich główne gatunki należą do rodzajów Ixodes, Rhipicephalus i Dermacentor, a w dalszej kolejności Haemaphysalis i Hyalomma (1).

Nimfy oraz postacie dorosłe kleszczy twardych posiadają 4 pary odnóży, podczas gdy larwy – 3 pary. Tarczka grzbietowa (scutum) pozbawiona oczu jest jednobarwna. Rozwój kleszczy twardych obejmuje stadium jaja, następie larwy, nimfy do postaci dorosłej. Przemiana do kolejnego stadium rozwojowego, jak i składanie jaj przez samice odbywają się w środowisku zewnętrznym, na podłożu, a nie jak się powszechnie sądzi na zwierzęciu podczas ssania przez pajęczaki krwi. Przy warunkach klimatycznych, jakie panują w Europie Środkowej, rozwój kleszczy trwa średnio 2-3 lata. Na długość tego okresu wpływ mają zarówno temperatura, wilgotność powietrza, jak i dostępność żywicieli.

Kleszcze zamieszkują wszystkie typy środowisk lądowych od obszarów tropikalnych, po rejony górskie. Spotykane są zarówno na terenach wilgotnych, jak i na stepach oraz pustyniach. W Polsce na niektórych obszarach gęstość występowania I. ricinus wynosi 100 osobników na 100 metrów kwadratowych.

Preferowanym przez kleszcze siedliskiem są lasy mieszane, z gęstymi zaroślami i bujną trawą, a także parki i ...