Cukrzyca u psa – poważne wyzwanie terapeutyczne i dietetyczne. Cz. I

Terapia

Terapia ma na celu wyrównanie i stabilizację stężenia glukozy we krwi oraz eliminację objawów klinicznych choroby. Jak dotychczas jedynym skutecznym postępowaniem w przypadku cukrzycy typu I u psów jest insulinoterapia. Wyjściowa dawka insuliny powinna wynosić 0,5 j.m./kg masy ciała. Organizm zwierzęcia potrzebuje jednak kilku dni, aby zaadaptować się do zmian aktywności insuliny. Należy jednak tak zaplanować leczenie, aby uniknąć wywołania zagrażającej życiu hipoglikemii.

Stan taki najczęściej jest wynikiem nagłego zwiększenia dawki podawanej insuliny. Może jednak także się pojawić w sytuacji, gdy zwierzę nie przyjmuje przez dłuższy czas pokarmu, a insulina jest podawana przez właściciela według wcześniej ustalonych zaleceń. Pierwsze objawy mogą być słabo wyrażone i pozostać niezauważone bądź też pojawić się bardzo gwałtownie. Symptomy mogą się nasilać w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na glukozę, tj. np. po wysiłku lub w sytuacjach stresowych. Mogą one obejmować zmiany w zachowaniu zwierzęcia, jak podniecenie, niepokój (hipoglikemia powoduje wyrzut glukagonu i katecholamin), słabość mięśniową, drgawki i drżenia mięśniowe, a także niezborność (5, 6, 14). W skrajnych przypadkach może dojść do zapaści i śpiączki.

Warto zawsze poinformować właściciela o objawach, które mogą nasuwać podejrzenie rozwijającej się hipoglikemii, i udzielić wskazówek dotyczących postępowania z psem, tj. o konieczności podania jakiegokolwiek słodkiego roztworu doustnie, choćby roztworu miodu, a następnie skontaktowania się z lekarzem w celu sprawdzenia stężenia glukozy we krwi oraz ewentualnej weryfikacji podawanej dawki insuliny.

Dodatkowo należy włączyć leczenie dietetyczne, przez wprowadzenie odpowiednio zbilansowanej diety komercyjnej lub domowej. Kolejnym istotnym punktem jest właściwy dobór dziennej dawki pokarmowej wg aktualnego zapotrzebowania psa oraz dostosowanie częstości posiłków do rodzaju i wysokości dawki podawanej insuliny. W leczeniu bardzo ważne jest zapewnienie psu stałego poziomu aktywności fizycznej, starając się jednocześnie unikać dużego i sporadycznego wysiłku (5, 7). Natomiast jeśli pacjentem jest niesterylizowana samica, należy nakłonić właściciela do przeprowadzenia takiegoż zabiegu po ustabilizowaniu stężenia glukozy. Trzeba także kontrolować współistniejące choroby, zaburzenia hormonalne, które mogą powodować oporność na insulinę i wpływać na efektywność insulinoterapii.

Dieta

Podstawowe zalecenia dietetyczne w przypadku cukrzycy u psów to wprowadzenie diety umiarkowanej lub wysokowłóknistej z dużym udziałem węglowodanów złożonych. Składniki te pełnią kluczową funkcję w regulacji glikemii. Bardzo duże znaczenie w kontroli cukrzycy ma nie tylko ilość składników, ale również ich jakość i funkcjonalność. Dlatego wybiera się zazwyczaj produkty charakteryzujące się niskim indeksem glikemicznym (niski poposiłkowy wzrost stężenia glukozy w stosunku do wzorca), tj. np.: sorgo, kukurydzę, jęczmień oraz mieszane źródła włókna (rozpuszczalne i nierozpuszczalne). Taka kompozycja węglowodanów i włókna pozwala na powolne uwalnianie (węglowodany złożone) i absorpcję (włókno rozpuszczalne) glukozy. Natomiast włókno nierozpuszczalne u cukrzyków z nadwagą i tendencją do zaparć reguluje motorykę przewodu pokarmowego. Jeżeli chodzi o poziom tłuszczu w diecie, to należy dopasować go do aktualnej kondycji zwierzęcia (niedowaga, kondycja optymalna, nadwaga) i stanu zdrowia (ryzyko stłuszczenia wątroby, zapalenia trzustki, arteriosklerozy).

Zazwyczaj stosuje się diety umiarkowanie lub niskotłuszczowe. Podobnie w przypadku białka – bierze się pod uwagę ryzyko uszkodzenia nerek, do którego może dojść w przebiegu nieleczonej lub nieprawidłowo leczonej cukrzycy, i zaleca się dietę umiarkowanie lub (przy uszkodzeniu nerek) niskobiałkową. W dietetycznym leczeniu cukrzycy wprowadza się również zwiększoną ilość witamin z grupy B (które zazwyczaj są tracone w początkowym okresie, do momentu opanowania zespołu PU/PD) oraz kwasów z rodziny omega-3 (u ludzi zwiększają koncentrację lipoprotein o dużej gęstości, poprawiają lepkość krwi oraz obniżają poziom trójglicerydów i ciśnienie krwi).

Niektórzy wprowadzają do diety cukrzycowej inne nutraceutyki (chrom, chitosan, kwas CLA itp.), których aktywność jest wątpliwa jeżeli chodzi o stabilizację poziomu cukru we krwi, natomiast mają one prozdrowotne działanie u zwierząt z nadwagą (obniżenie akumulacji tłuszczu w organizmie, stymulacja procesów termogenezy itp.), stąd też zapewne ich zastosowanie u cukrzyków z nadwagą lub otyłych. Należy również wspomnieć, iż w przypadku znacznego przekroczenia masy optymalnej psa z cukrzycą należy wprowadzić u niego restrykcyjną dietę odchudzającą, która w części swojego składu jest zbliżona do diety cukrzycowej, ale zawiera mniej kalorii i wyższą zawartość białka.