Zatrucie glikolem etylenowym u psów i kotów – diagnostyka, objawy i leczenie

Glikol etylenowy (GE) jest najprostszym alkoholem polihydroksylowym. Jest bezbarwną, bezzapachową, oleistą cieczą o słodkim smaku. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych. Stosowany jest powszechnie w przemyśle, przede wszystkim w chłodnictwie, a także do produkcji żywic poliestrowych, włókien syntetycznych, rozpuszczalników czy materiałów wybuchowych. Zapobiega zamarzaniu silnika samochodu w zimie i działa jako czynnik chłodzący podczas wysokich temperatur w lecie. Używany jest także w przemyśle farbiarskim, drukarskim i kosmetycznym (22, 53, 55).

Glikol etylenowy jest substancją toksyczną, odpowiedzialną za zatrucia u wszystkich gatunków zwierząt, a także i ludzi. Doniesienia o przypadkowym zatruciu u ludzi odnotowano po raz pierwszy w 1930 roku (6). Najczęściej jednak do zatruć dochodzi u psów i kotów (8, 33). U psów jest to związane z bezpośrednim spożyciem płynu niezamarzającego do chłodnic samochodowych, który zawiera około 95% glikolu etylenowego (48), u kotów natomiast zatrucie glikolem jest najczęściej następstwem zlizania go z sierści. Wystarczy jedynie łyżeczka do herbaty (5 ml) lub łyżka stołowa (20 ml) spożytego glikolu, aby zabić odpowiednio kota i psa (47).

Zbyt późno postawiona diagnoza, a co za tym idzie – rozpoczęcie odpowiedniego leczenia – najczęściej skutkuje śmiercią zwierzęcia, co potwierdza wskaźnik śmiertelności, który u psów wynosi od 59% do 70%, a u kotów od 69% do nawet 100%. Koty są gatunkiem bardziej wrażliwym na zatrucie glikolem etylenowym niż psy, jednakże przyczyny tej różnicy nie są znane (8, 64, 70).

Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Centrów Kontroli Zatruć (AAPCC – American Association of Poison Control Centers) glikol etylenowy jest drugą najczęstszą przyczyną śmiertelnych zatruć u zwierząt (41).

Wysoka częstotliwość zatruć tym związkiem u zwierząt wynika głównie z jego właściwości, tj. słodki smak, oraz niewielka ilość potrzebna do wywołania objawów zatrucia. Brak świadomości społecz...