Hemoliza – przyczyny i konsekwencje

Uzyskiwanie wiarygodnych wyników badań stanowi duże wyzwanie dla diagnostyki laboratoryjnej. Każdy etap procesu analitycznego jest obarczony ryzykiem zafałszowania uzyskanych wyników. Faza przedanalityczna odpowiada nawet za ok. 70% wszystkich błędów laboratoryjnych, co pokazuje, jak ważny jest ten etap, poprzedzający jeszcze jakąkolwiek analizę materiału (1). Do najczęściej popełnianych błędów przedanalitycznych należą: nieprawidłowe przygotowanie pacjenta, błędy podczas pobierania krwi, niewłaściwe postępowanie z próbką, nieprawidłowe warunki transportu materiału, nieprawidłowe przygotowanie materiału do analizy oraz obecność: skrzepu, ikterii, lipemii i hemolizy.

Tab. 1. Błędy popełniane w procesie analitycznym (12)

Wszystkie popełnione błędy przedlaboratoryjne mogą przyczyniać się do uzyskania wyników zawyżonych lub zaniżonych. Takie wyniki nie stanowią żadnej informacji diagnostycznej, a ich interpretacja może przyczynić się do podjęcia niewłaściwych decyzji dotyczących leczenia i rokowania dla pacjentów.

Hemoliza jest najczęściej występującym i najpoważniejszym problemem w diagnostyce laboratoryjnej zarówno weterynaryjnej, jak i w medycynie człowieka. Stanowi poważny problem, który najczęściej wyklucza możliwość uzyskania wiarygodnych wyników. Próbki zhemolizowane stanowią 40-70% wszystkich błędów popełnianych podczas fazy analitycznej. Oznacza to, że liczba próbek odrzuconych z powodu hemolizy jest nawet pięciokrotnie większa niż z innych przyczyn, takich jak skrzep czy niewłaściwe pobranie materiału (3, 4).

Słowo hemoliza pochodzi z greckiego słowa (h)aima – krew oraz lysis – uwolnienie i oznacza uwolnienie składników wewnątrzkomórkowych z erytrocytów, leukocytów i trombocytów do osocza. Czerwone zabarwienie osocza jest spowodowane obecnością uwolnionej hemoglobiny. Jednak brak czerwonego zabarwienia nie oznacza braku hemolizy. Dla ludzkiego oka hemoliza jest widoczna od stężenia hemoglobiny w osoczu powyżej 0,3 g/l (18,8 µmol/l), co odpowi...