Dwie dekady cyklosporyny w dermatologii weterynaryjnej

W medycynie weterynaryjnej, w tym dermatologii, cyklosporyna stosowana jest już od ponad 20 lat. Od kilku lat preparaty zarejestrowane dla zwierząt dostępne są również w Polsce. Pierwszym zarejestrowanym preparatem był (i jest nadal dostępny) preparat Atopica (w 2003 roku, do stosowania w przypadku atopowego zapalenia skóry u psów) (17). Przed rejestracją leku u zwierząt stosowane były generyczne produkty dla ludzi, których skuteczność była zadowalająca (31).

Lek został wyizolowany z metabolitów grzyba Beauveria nivea. Chemicznie lek jest lipofilnym policyklicznym polipeptydem. Wykazuje on silne właściwości immunosupresyjne i immunomodulujące. Pierwszym jego zastosowaniem w medycynie było użycie w zapobieganiu odrzucania przeszczepów (od 1983 roku). U ludzi jest stosowany również w dermatologii – przykładowo w terapii rybiej łuski oraz ciężkich przypadków atopowego zapalenia skóry.

Cyklosporyna należy, wraz ze stosowanymi miejscowo takrolimusem i pimekrolimusem, do inhibitorów kalcyneuryny. Leki te hamują aktywacje limfocytów T, wiążąc się z cyklofiliną 1, prowadząc do powstania połączenia cyklosporyna – cyklofilina, które hamuje kalcyneurynę, zapobiegając aktywacji jądrowego czynnika aktywowanych limfocytów (NF-AT) (21). W konsekwencji zmniejsza się ilość produkowanych przez różne komórki (jak mastocyty, keratynocyty) wielu prozapalnych cytokin (IL-2, IL-3, IL-4 IL-5, IL-6, IL-8, IL-13, IFN γ oraz czynnika stymulującego tworzenie kolonii granulocytów i makrofagów), prowadzi również do zmniejszenia liczby aktywowanych komórek Langerhansa (2, 4, 6, 39), w niewielkim stopniu wpływając na produkcje przeciwciał (21). Jego działanie na bazofile i eozynofile ogranicza uwalnianie histaminy oraz hamuje chemotaksje eozynofilów (9, 37).

Cyklosporyna jest najczęściej podawana doustnie i wchłania się w jelicie cienkim. Z praktycznego punku widzenia istotne jest ograniczenie wchłaniania leku przez obecność pokarmu. Zaleca się, by cykosporyna była podawana przynajmni...