Kleszcze jako wektory chorób zakaźnych i inwazyjnych u kotów

Cytaukszoonoza

Cytaukszoonoza jest transmisyjną chorobą kotów dotychczas nienotowaną w Polsce. Niemniej jednak, jak wspomniano we wstępie, z uwagi na globalne ocieplenie można domniemywać, że w niedługim czasie jednostka ta pojawi się w populacji rodzimych zwierząt. Jej czynnikiem etiologicznym są pierwotniaki Cytauxzoon felis, których cykl rozwojowy w organizmie kręgowców obejmuje dwie fazy: wewnątrzerytrocytarną oraz tkankową, w trakcie której w makrofagach oraz monocytach gospodarza formują się duże schizonty. Ostry, śmiertelny przebieg choroby związany jest z wystąpieniem fazy tkankowej (31). Głównymi wektorami cytaukszoonozy są kleszcze Dermacentor i Amblyomma (32), przy czym, podobnie jak w przypadku innych inwazji powodowanych pasożytami krwi, do zarażenia może dojść w następstwie transfuzji krwi (33, 34). W przebiegu cytaukszoonozy atakowanych jest wiele narządów i układów, w związku z czym jej obraz kliniczny może wykazywać duże zróżnicowanie. Klasyczna cytaukszoonoza charakteryzuje się nadostrym przebiegiem i blisko 100-proc. śmiertelnością. Do upadków dochodzi w ciągu 5 dni od stwierdzenia pierwszych jej objawów, którymi są: apatia, utrata apetytu, gorączka (dochodząca do 41,5°C), zmiana zabarwienia moczu na kolor brunatny, żółtaczka, duszność, a także zaburzenia krążenia manifestujące się wydłużonym czasem wypełnienia naczyń włosowatych oraz niewydolnością serca, której towarzyszą charakterystyczne zmiany osłuchowe. Tuż przed zejściem śmiertelnym pojawiają się spadek temperatury poniżej normy fizjologicznej oraz śpiączka.

U zwierząt z cytaukszoonozą badaniem hematologicznym wykazać można niedokrwistość normocytarną, normobarwliwą, leukopenię oraz trombocytopenię. Badaniem biochemicznym surowicy krwi stwierdza się: podwyższone stężenie bilirubiny, mocznika, kreatyniny i glukozy, wzrost aktywności enzymów wątrobowych AST i ALT, natomiast spadek stężenia albumin, cholesterolu oraz potasu (35).

Chorobę rozpoznaje się na podstawie badania mikroskopowego rozmazu krwi barwionego metodą Giemzy i stwierdzenia obecności merozoitów Cytauxzoon felis wewnątrz krwinek czerwonych (36). Badanie to ma jednak ograniczoną czułość, gdy inwazja znajduje się w fazie schizogonii (faza przederytrocytarna). Pośmiertnie obecność pierwotniaków wykazać można badaniem histopatologicznym w skrawkach tkanek pobranych od padłych osobników (37). Morfologicznie pasożyty są podobne do pierwotniaków Babesia felis.