Kleszcze jako wektory chorób zakaźnych i inwazyjnych u kotów

Choroby wektorowe kotów w Polsce są notowane znacznie rzadziej aniżeli u psów. Zmieniające się warunki klimatyczne – globalne ocieplenie, coraz częstsze podróże właścicieli wraz z kotami w tereny endemiczne dla tych jednostek chorobowych oraz zawlekanie na obszar naszego kraju kleszczy i innych wektorów, które do tej pory tu nie występowały, są czynnikami predysponującymi do ich wystąpienia w populacji tych zwierząt. Stawonogami będącymi głównymi wektorami chorób inwazyjnych i zakaźnych w Polsce są kleszcze, spośród których gatunkami o największym znaczeniu, z punktu widzenia medycyny weterynaryjnej, są: Ixodes ricinus i Dermacentor reticulatus. Są one zdolne do pasożytowania na wielu gatunkach kręgowców. Nie należy jednak zapominać, że obok pajęczaków choroby zakaźne i inwazyjne przenoszone mogą być także przez muchówki, komary czy pchły. Lappin i Hawley przeprowadzili badania (1), z których wynika, że w organizmach 80% pcheł zebranych z kotów wykazano obecność przynajmniej jednego patogenu chorobotwórczego dla zwierząt i ludzi, co wskazuje na ich znaczną rolę w transmisji różnego rodzaju jednostek chorobowych.

W niniejszym opracowaniu zostanie przedstawiony opis najczęstszych chorób wektorowych stwierdzanych u kotów, tj. bartonelozy, anaplazmozy granulocytarnej oraz mykoplazmozy hemotropowej, a także dotychczas nienotowanej na terenie naszego kraju cytaukszoonozy.

Bartoneloza kotów

Bartoneloza jest chorobą wywoływaną przez bakterie Bartonella spp. należące do rzędu Rickettsiales. W obrębie rodzaju Bartonella wyróżnia się 24 gatunki, z czego sześć ma zdolność zakażania kotów. Bakterie Bartonella są małymi, Gram-ujemnymi pałeczkami bytującymi wewnątrzkomórkowo (2). Wywoływana przez nie choroba jest zoonozą. B. henselae, której pierwotnym rezerwuarem są koty, u ludzi wywołuje chorobę kociego pazura. W populacji kotów patogen ten jest szeroko rozpowszechniony (bakteriemia występuje u 8-56% klinicznie zdrowych zwierząt), a jego wektorami są pchła kocia Ctenocephalides felis oraz kleszcze I. ricinus (3).

Wszystkie stadia rozwojowe kleszczy mogą przenosić zakażenie (transstadialne szerzenie się infekcji), natomiast nie przenosi się ono na kolejne pokolenia (brak transowarialnego szerzenia się zakażenia w populacji kleszczy). B. henselae jest obecna w ślinie zakażonych kotów w niewielkiej liczbie (4, 5). Rezerwuarem drobnoustrojów mogą być dzikie gryzonie oraz dzikie przeżuwacze (6, 7). U kotów najczęściej stwierdza się występowanie B. henselae, rzadziej B. clarridgeiae oraz B. koehlerae.