Zapalenie wątroby u kotów

Neutrofilowe zapalenie dróg żółciowych

Neutrofilowe zapalenie dróg żółciowych (wcześniej ropne zapalenie wątroby i dróg żółciowych) to najczęściej występująca forma zapalenia dróg żółciowych u kotów w rejonach nieobjętych endemicznym występowaniem pasożytów wątrobowych (1). Brak jest predyspozycji rasowych i płciowych do tej choroby (1, 8). Według części autorów choroba występuje częściej u kotów starszych i w średnim wieku (8), jednak inni wskazują na brak predyspozycji wiekowych (1).

Jako przyczynę neutrofilowego zapalenia wątroby u kotów wskazuje się bakterie jelitowe, które drogą wstępującą przyczyniają się do powstania stanu zapalnego dróg żółciowych (1, 6, 8).

W 80% przypadków bakterią izolowaną z dróg żółciowych, w przebiegu neutrofilowego zapalenia dróg żółciowych, jest Escherichia coli, wśród rzadziej występujących wymienia się bakterie: Enteroccocus spp., Streptococcus spp., Clostridium spp., Bacterioides spp., Salmonella enterica, Pseudomonas spp. Staphylococcus spp. i Acinetobacter spp. (1). Rola Helicobacter spp. w zapaleniu dróg żółciowych u kotów nie jest wyjaśniona. U części chorych zwierząt stwierdza się obecność DNA tej bakterii w żółci, jednak bywa ona izolowana również od zdrowych klinicznie zwierząt (7).

W wielu przypadkach zapaleniu dróg żółciowych towarzyszy zapalenie trzustki, zazwyczaj o łagodnym przebiegu. U kotów często jako jednostkę chorobową współistniejącą z neutrofilowym zapaleniem dróg żółciowych stwierdza się także przewlekłą zapalną chorobę jelit (IBD). Występowanie wszystkich trzech chorób jednocześnie określa się mianem triaditis (1, 8).

Neutrofilowe zapalenie wątroby zazwyczaj ma przebieg ostry i objawia się nagłym pogorszeniem samopoczucia oraz anoreksją. W większości diagnozowanych przypadków występuje żółtaczka (8). Przyczyna żółtaczki jest zwykle wątrobowa, jednak w niektórych przypadkach dochodzi do niedrożności przewodów żółciowych wtórnie do zapalenia trzustki, stanu zapalnego dróg żółciowych lub odkładania się złogów (2). Do innych objawów chorobowych należy gorączka, czasami stwierdzane są także: bolesność jamy brzusznej, nadmierne ślinienie, biegunka, odwodnienie i utrata masy ciała (1, 5, 8, 9).

W przypadku neutrofilowego zapalenia dróg żółciowych w badaniu morfologicznym krwi u około 1/3 pacjentów występuje leukocytoza z neutrofilią oraz przesunięcie obrazu w lewo, jednak zdarzają się także leukopenia i neutropenia. W większości przypadków dochodzi również do limfopenii. U około 30% pacjentów może wystąpić nieznaczna anemia nieregeneratywna (1, 8). U większości pacjentów dochodzi do znacznego, kilkukrotnego wzrostu stężenia bilirubiny we krwi. Kilku, kilkunastokrotny wzrost stężenia AST obserwowany jest u 95-100% chorych zwierząt.

Autorzy dyskutują na temat częstotliwości występowania wzrostu aktywności ALT.

Według literatury enzym ten jest podniesiony u 56 do 100% przypadków, a jego norma może być przekroczona wielokrotnie. W jednym z opisów można się spotkać nawet z 27x przekroczoną normą tego enzymu w przebiegu neutrofilowego zapalenia dróg żółciowych. Często, choć nie zawsze, dochodzi do wzrostu stężenia ALP i GGT (1, 2, 8).

Obraz ultrasonograficzny nie jest patognomiczny, jednak obserwowane mogą być zmiany typowe dla zapalenia wątroby i dróg żółciowych, czyli obniżenie echogenności miąższu, niejednorodna echogeniczność miąższu, poszerzenie przewodów żółciowych, zgrubienie ściany pęcherzyka żółciowego, zagęszczenie żółci w pęcherzyku (ryc. 1, 2). Brak zmian ultrasonograficznych nie wyklucza choroby. Na podstawie badania ultrasonograficznego nie można również zróżnicować neutrofilowego zapalenia dróg żółciowych od limfocytarnego zapalenia dróg żółciowych (1, 11).

Podstawową postawienia diagnozy neutrofilowego zapalenia dróg żółciowych jest badanie histopatologiczne wątroby. Bioptaty do badania mogą być pobierane chirurgicznie lub igłami typu tru-cut pod kontrolą USG. Biopsja cienkoigłowa nie pozwala na postawienie ostatecznej diagnozy, pobrany materiał może być jednak przesłany do laboratorium mikrobiologicznego w celu wykonania posiewu bakteriologicznego w kierunku bakterii tlenowych i beztlenowych. Bardziej wiarygodnym materiałem do badań bakteriologicznych jest jednak żółć pobrana poprzez punkcję pęcherzyka żółciowego. Należy jednak pamiętać, że przezskórna punkcja pęcherzyka żółciowego jest przeciwwskazana w przypadkach ciężkiego i rozedmowego zapalenia pęcherzyka żółciowego (8).

Ze względu na bakteryjną przyczynę neutrofilowego zapalenia wątroby u kotów podstawą leczenia jest antybiotykoterapia.

Najbardziej wskazana jest antybiotykoterapia dobrana na podstawie posiewu z żółci i antybiogramu. Antybiotykami pierwszego rzutu polecanymi do stosowania w neutrofilowym zapaleniu dróg żółciowych są amoksycylina z kwasem klawulanowym, cefaleksyna lub fluorochinolony w terapii łączonej z metronidazolem.

Wskazane jest, aby w początkowym etapie leczenia wybrać drogę pozajelitową, najlepiej dożylną, podawania antybiotyków. Antybiotykoterapia powinna być kontynuowana przez 4-8 tygodni (1, 8, 11). W niektórych przypadkach pozytywne efekty terapeutyczne przynosi krótkotrwałe stosowanie leków sterydowych w dawkach przeciwzapalnych (prednizolon w dawce 0,5-1 mg/kg m.c./dzień), pozwala to na zmniejszenie stanu zapalnego w obrębie dróg żółciowych, poprawiając odpływ żółci.

Dodatkowo leki sterydowe ograniczają, wtórne do zapalenia, włóknienie narządu. Wskazane jest także stosowanie leczenia hepatoprotekcyjnego – S-adenozynometioniny i sybiliny (1, 8). Pozytywne efekty terapeutyczne wykazuje stosowanie kwasu ursodeoksycholowego (UDCA), który ma działanie żółciopędne, ale także przeciwzapalne (3, 12). W przypadku wystąpienia zaburzeń krzepnięcia zalecana jest suplementacja witaminy K. Dodatkowo zalecane jest leczenie objawowe, takie jak płynoterapia, leczenie przeciwbólowe (buprenorfina, metadon lub fenanyl), przeciwwymiotne (maropitant lub ondansetron) i poprawiające apetyt (mitrazapina) (1, 8).