Nieswoiste zapalenia jelit u psów
Objawy kliniczne i rozpoznawanie
Objawy kliniczne nieswoistych zapaleń jelit są niespecyficzne. Najczęściej u chorych psów stwierdza się utratę masy ciała, uporczywe wymioty, biegunkę (16). Niekiedy może dochodzić do powikłań w postaci wodobrzusza (gdy dojdzie do rozwoju hipoalbuminemii) czy anemii (przy intensywnych lub długotrwałych krwawieniach przy stanach zapalnych żołądka i jelit) (10, 32).
Zanim zostanie postawione rozpoznanie IBD, konieczne jest wykluczenie innych możliwych przyczyn zapalenia jelit. W tym celu pacjenta należy poddać wnikliwemu badaniu klinicznemu i przeprowadzić badania dodatkowe, łącznie z pobraniem bioptatów błony śluzowej żołądka i jelit do badania histopatologicznego. Wskazana może być także zmiana diety, w celu wykluczenia ewentualnego podłoża pokarmowego obserwowanych zaburzeń (20).
U chorych psów wskazane jest wykonanie badań krwi, moczu i kału. Wnikliwe i rzetelne postępowanie diagnostyczne jest istotne dla późniejszego postępowania leczniczego. Przeoczenie jakiejkolwiek przyczyny zapalenia jelit i potraktowanie tego stanu jako nieswoistego skutkuje brakiem skuteczności leczenia (32). Badaniem radiologicznym i ultrasonograficznym jamy brzusznej u chorych osobników można wykazać pogrubienie ściany jelit. Techniki te pozwalają także wykluczyć inne możliwe przyczyny stanów zapalnych jelit.
Z kolei podczas endoskopii możliwe jest określenie stanu błony śluzowej jelit, a także pobranie materiału do badań histopatologicznych (ryc. 1-6). Ostateczne rozpoznanie IBD stawiane jest na podstawie wykluczenia możliwych przyczyn chronicznych enteropatii oraz wyników badania histopatologicznego skrawków błony śluzowej jelit pobranych podczas endoskopii lub po otwarciu jelit. Niekiedy wskazane jest, by materiał do badań histopatologicznych został pobrany chirurgicznie, po otwarciu jamy brzusznej. Zabieg endoskopii, aczkolwiek mniej inwazyjny, nie zawsze umożliwia pobranie odpowiedniej ilości materiału do tego, by właściwie ocenić rodzaj zapalenia (6).
W medycynie ludzkiej określono szereg markerów serologicznych pozwalających rozpoznawać, jak i monitorować przebieg IBD. Należą do nich np.: przeciwciała przeciw cytoplazmie neutrofilów ANCA (ang. anti-neutrophil cytoplasmic antibodies), przeciwciała przeciwko Saccharomyces cerevisiae (ASCA), przeciwciała przeciwtrzustkowe (pancreatic antibodies – PAB), kalprotektyna w kale, laktoferyna, elastaza neutrofili (3, 17, 18).
W medycynie weterynaryjnej w tym celu próbowano wykorzystać ANCA i ASCA, jednak nie stwierdzono korelacji pomiędzy poziomami tych przeciwciał a przebiegiem choroby i jej obrazem klinicznym (2, 20). Stwierdzono natomiast, iż poziom kobalaminy i kwasu foliowego w surowicy psów z nieswoistym zapaleniem jelit jest niższy aniżeli u osobników zdrowych, w związku z czym monitorowanie poziomów tych związków może być przydatne w ocenie przebiegu choroby (oba związki powinny być także podawane chorym osobnikom w leczeniu wspomagającym) (6, 33, 37).
Ponadto w płynie pobranym z okrężnicy psów cierpiących na IBD w porównaniu ze zwierzętami zdrowymi stwierdzono podwyższone poziomy IgG oraz azotynów, co również może być wykorzystywane w monitorowaniu i diagnostyce choroby (12). Inne markery, jak białko C-reaktywne czy mikroalbuminuria, nie wykazują wysokiej korelacji z objawami klinicznymi nieswoistych zapaleń jelit.
Warto natomiast pamiętać, iż w przebiegu IBD u psów dochodzi do utraty białka z organizmu, co łatwo może zostać stwierdzone badaniem biochemicznym surowicy krwi i oceną poziomu albumin. Dostępny jest także test pozwalający wykazać utratę białka z organizmu, polegający na oznaczeniu stężenia inhibitora alfa1 proteinazy w kale (6).
