Rehabilitacja po operacyjnym leczeniu dysplazji stawu biodrowego metodą resekcji głowy i szyjki kości udowej (FHNO) oraz po potrójnej osteotomii miednicy (TPO)

Wdrożenie rehabilitacji po ortopedycznych zabiegach operacyjnych jest ważnym czynnikiem wspierającym powrót pacjentów weterynaryjnych do zdrowia. Wczesne wprowadzenie metod zoofizjoterapii pozwala na skrócenie czasu osiągnięcia satysfakcjonującej sprawności i ograniczenie powikłań (np. zaników i przykurczów mięśniowych, opóźnień gojenia tkanek miękkich i kości). Poniższy artykuł ma na celu przybliżenie metod stosowanych po danych zabiegach leczenia dysplazji stawu biodrowego, jednak zawsze należy mieć na względzie stan kliniczny pacjenta oraz wskazówki chirurga. Uzasadnione jest przeprowadzenie oceny zoofizjoterapeutycznej, która pozwoli terapeucie na określenie listy problemów (np. nadmierny tonus i tkliwość mięśnia grzebieniowego i mięśnia biodrowo-lędźwiowego, atrofia mięśni pośladkowych, przeciążenie tkanek miękkich obręczy kończyn piersiowych, ból odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa jako następstwa przeniesienia ciężaru ciała ku przodowi). Odpowiednio zdefiniowana lista dysfunkcji pozwoli na dobór odpowiednich metod rehabilitacyjnych.

Rehabilitacja po FHNO

Po zabiegu usunięcia głowy i szyjki kości udowej fizjoterapię można wdrożyć tak szybko, jak jest to możliwe.

Zimnolecznictwo

Zabieg ma na celu odprowadzenie energii cieplnej z powierzchni ciała, co powoduje obniżenie temperatury tkanek. Efekty biologiczne stosowania krioterapii polegają na:

• zwężeniu naczyń krwionośnych, a co za tym idzie – ograniczeniu obrzęku,
• zwolnieniu metabolizmu komórkowego (3),
• zmniejszeniu dolegliwości bólowych w związku ze spowolnieniem szybkości przewodnictwa nerwowego, spadkiem produkcji mediatorów bólu, z wydłużeniem czasu refrakcji włókien bólowych oraz uruchomieniem mechanizmu bramki kontrolnej bólu (1),
• obniżeniu tonusu mięśniowego (1),
• wywołaniu fal Lewisa, które są związane z czynnym przekrwieniem, czyli zwiększeniem średnicy naczyń tętniczych. Mechanizm ten ma zapobiegać odmrożeniu tkanek i wspiera ich trofikę. Fale Lewisa pojawiają się po upływie ok. 20-40 min od zakończenia zabiegu (4).

Do zabiegów zimnoleczniczych wykorzystuje się zimne okłady, które przykłada się w obszarze cięcia. Kompres i skórę musi oddzielać warstwa czystego materiału (np. ligniny, ręcznika papierowego). Czas zabiegu wynosi 10-15 min i wykonuje się go 3-6x dziennie przez pierwsze dwie, trzy doby po operacji (4).

Ćwiczenia biernego zakresu ruchu PROM

Ćwiczenia te prowadzone są przy pomocy rąk terapeuty i w ich trakcie pacjent pozostaje pasywny. Wykonywanie ćwiczeń PROM jest szczególnie istotne po zabiegu FHNO ze względu na następujące efekty terapeutyczne:

• wspomaganie odpowiedniej organizacji krwiaka,
• wspomaganie ułożenia tkanki bliznowatej wzdłuż fizjologicznych linii napięć, odpowiedniej orientacji kształtujących się włókien kolagenowych, co pozwala na powstanie silniejszej, bardziej elastycznej i sprężystej tkanki bliznowatej oraz zmniejsza ryzyko nowych urazów (4),
• zapobieganie powstawaniu przykurczów mięśniowych, które w konsekwencji mogą powodować zbliżanie kikuta kości udowej do panewki stawu biodrowego oraz tarcie o siebie obu kości, prowokując objawy bólowe (4),
• poprawę krążenia krwi i limfy.

Ćwiczenia bierne wdraża się tak szybko, jak jest to możliwe. Wykonywane są one 3x dziennie po 30 powtórzeń w komfortowym, niepowodującym dolegliwości bólowych u pacjenta zakresie. Wywołanie bólu będzie skutkowało napięciem mięśni i poprzez mechanizm monosynaptycznej reakcji na rozciąganie utrwalało lub pogłębiało przykurcz (2). Ćwiczenia PROM początkowo wykonuje się w płaszczyźnie strzałkowej, kolejne zakresy ruchu należy wprowadzać ostrożnie, z poszanowaniem komfortu pacjenta, zwykle ok. 10. doby po zabiegu.

Taping

Taping, zwany również plastrowaniem dynamicznym, to technika przynosząca szereg korzyści, która może być stosowana od pierwszego dnia po zabiegu. Taśmy do tapingu są stworzone z tkaniny bawełnianej oraz warstwy akrylowej pokrytej klejem, która jest aktywowana przez jej potarcie po nałożeniu. Posiadają niezwykły wzór falisty, pozwalający na rozciąganie na długość w zakresie do 180%. Ich ciężar i grubość są zbliżone do parametrów skóry. Są odporne na działanie wody i umożliwiają swobodny przepływ powietrza (4).

Plastrowanie dynamiczne u pacjentów we wczesnym okresie pooperacyjnym obejmuje okoliczne tkanki objęte obrzękiem, nie kontaktuje się z raną pooperacyjną. W początkowym okresie stosuje się wyłącznie technikę limfatyczną, z charakterystycznym wzorem, zwanym siecią lub ośmiorniczką. Aplikację przeprowadza się bez naciągu, rozpoczynając od części bazowej, umieszczając ją doczaszkowo-dogrzbietowo względem operowanej okolicy, a ramionami obejmując okolicę obrzęku. Celem tapingu jest wytworzenie większej przestrzeni w tkankach poprzez tzw. efekt uniesienia, a co za tym idzie – poprawę drenażu i trofiki okolicy (5). Aplikacja limfatyczna powinna być zmieniana co dwa, trzy dni i jest stosowana do momentu, kiedy obrzęk ulegnie ewakuacji.