Badanie płynów z jam ciała – cz. II. Ciekawe przypadki

W drugiej części artykułu przedstawiono interesujące przypadki, w których wykonano rutynowe badania płynów z jamy brzusznej i klatki piersiowej. Badanie takich płynów pozwala często postawić nieraz bardzo trudne diagnozy. Przy podobnym obrazie klinicznym pacjenta i podobnych zmianach gromadzący się płyn może mieć odmienny skład i zupełnie inne mogą być przyczyny jego powstawania, inne będzie postępowanie terapeutyczne oraz inne rokowania.

W naszych praktykach przeprowadzamy zazwyczaj badanie płynów z jamy brzusznej, klatki piersiowej, rzadziej z jam stawowych lub worka osierdziowego. Ciekawych informacji może dostarczyć nam również zbadanie płynu z torbieli.

Opisane poniżej przypadki 1 i 5 dotyczą obecności typowego wysięku zapalnego o charakterze ropnym, niemniej przyczyna i diagnoza postawiona na podstawie cytologii tego płynu były wręcz zaskakujące.

Dwa z kolei przypadki (2 i 3) dotyczą zmodyfikowanych przesięków, z tak dużą liczbą komórek odczynowego mezotelium (przypadek 2) lub zapalnych (przypadek 3), iż można podejrzewać obecność nowotworu, natomiast wspólna przyczyna ich tworzenia się jest w zasadzie błaha.

W przesięku zmodyfikowanym główną jego składową są komórki mezotelium, mające zdolność proliferacji po podrażnieniu i przechodzenia do płynu. Mogą być wtedy pobudzone (z ciemnoniebieską cytoplazmą) i wielojądrzaste. Pochłaniając kropelki tłuszczu, przypominają komórki wydzielnicze, raka lub międzybłoniaka. Jednak w miarę dłuższego gromadzenia się przesięku wzrasta liczba komórek zapalnych (głównie neutrofili), wzrasta stężenie białka z rozpadających się komórek i płyn taki z czasem może stać się wysiękiem.

Należy pamiętać, że rozmaz z takiego osadu musi być wykonany cienko, gdyż w zbyt grubym preparacie krwinki są małe – słabo rozciągnięte – i nie widać w nich poszczególnych elementów, szczególnie kształtów jąder neutrofili i bakterii w cytoplazmie (ryc. 1 i 2) (1, 4, 8, 9).