Dietetyczne rozwiązania dla szczególnych potrzeb żywieniowych psów. Redukcja nadmiernej masy ciała

Wzory do oszacowania zapotrzebowania dziennego na energię w procesie odchudzania psów

DER = 70 x (aktualna masa ciała w kg)^0,75

Wzór na zapotrzebowanie dzienne z redukcją w oparciu o aktualną masę ciała (jeśli pies chudnie więcej niż 2% masy ciała na tydzień, zwiększ porcję o 20%, jeśli waga się utrzymuje, zmniejsz o 10%. Jeżeli pies przybiera, sprawdź spójność danych, ewentualnie zmniejsz o 20%).

DER = 80 x (docelowa masa ciała w kg)^0,75

Wzór na zapotrzebowanie dzienne z redukcją w oparciu o docelową masę ciała (oszacowaną na podstawie skali 9-stopniowej BCS).

Przykład: Korzystając ze wzorów powyżej dla średniej wielkości psa, który mając idealną masę ciała, powinien ważyć 18 kg, a jego zapotrzebowanie na energię spoczynkowe wynosi ok. 612 kcal, natomiast dzienne zapotrzebowanie bytowe przy przeciętnej aktywności ok. 961 kcal. Zakładając, że pies ten będzie miał umiarkowaną nadwagę, ważąc ok. 20 kg, ile kalorii powinien otrzymywać? Licząc z pierwszego wzoru wyjdzie, ok. 662 kcal, a tymczasem z drugiego wzoru: 699 kcal. Gdyby jednak okazało się, że pies ten ma zaawansowaną otyłość i waży ok. 24 kg, to z pierwszego wzoru wyjdzie podaż ok. 760 kcal. Wciąż będzie to jednak redukcja podaży energii powyżej 25% w stosunku do zapotrzebowania bytowego (dla prawidłowej masy ciała).

Wskazówki i przykład zbilansowanej diety przygotowywanej samodzielnie

Przygotowanie zbilansowanej diety domowej wymaga wiedzy związanej z wyliczeniem zapotrzebowania kalorycznego w przeliczeniu na optymalną masę ciała lub aktualną, jak sugerowano powyżej, z uwzględnieniem utraty masy ciała na poziomie 1-2% tygodniowo. Warto przeprowadzić dokładny wywiad żywieniowy z właścicielem i ustalić, jakie ilości produktów spożywczych dostawał pies dotychczas, tak aby wyliczona przez nas dawka pokarmowa nie zawierała więcej kalorii niż dotychczas podawana. Domowa dieta redukująca masę ciała nie musi być wcale dla psa niesmaczna, bo o ile silnie ograniczamy tłuszcz, który jest najlepszym nośnikiem smaku, to jednak jest to dieta wysokobiałkowa oparta na sporym udziale mięsa (i innych komponentów białkowych).

Istotną rzeczą jest wybór źródeł mięsa o korzystnym profilu aminokwasów (chude mięsa, tzw. „białe”, najbardziej polecane: indyk lub kurczak – pierś, następne w kolejności: królik, chude ryby: dorsz, mintaj itd.), a także chudego nabiału (o ile pies toleruje). Pomimo ograniczenia tłuszczów nasyconych (tłuszcz pochodzenia zwierzęcego w postaci łoju wołowego, smalcu, tłuszczu z kaczki lub gęsi) zalecane są oleje roślinne płynne, czyli źródło tłuszczów, które dostarczy obowiązkowe w zbilansowaniu porcji niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe Omega-6 na odpowiednim poziomie. W przypadku psów limitujący jest kwas linolowy (LA), którego dobrym źródłem są tłoczone na zimno olej rzepakowy, sojowy i inne.

Wskazane jest również wprowadzenie oleju z ogórecznika, z pestek czarnej porzeczki itd., które są bardzo dobrym źródłem kwas gamma-linolowego GLA, jak również naturalnym źródłem przeciwutleniaczy, w tym witaminy E (którą także znajdziemy w oleju z kiełków pszenicy, oleju słonecznikowym czy oliwie z oliwek). Wskazane jest również wprowadzenie źródła kwasów Omega-3, które w sposób naturalny mogą ograniczać proces zapalny, wspierać obciążone stawy oraz wspierać regulację stężenia lipidów we krwi (należy uwzględnić ograniczoną przyswajalność kwasów Omega-3 pochodzenia roślinnego u psów). Bardzo istotnym elementem diety jest źródło włókna pokarmowego i prebiotycznego (patrz sekcja suplementy). Każda dieta redukcyjna musi być zbilansowana z uwzględnieniem substancji witaminowo-mineralnych i dodatkowych składników funkcjonalnych wspierających metabolizm podczas odchudzania (patrz sekcja suplementy).

Porównanie profili diet przemysłowych

W przypadku karm gotowych utarło się, że odchudzaniu służą tzw. karmy „light”. Niestety nie mają one uniwersalnej definicji, dlatego może to być produkt o obniżonej zawartości tłuszczu w stosunku do produktu podstawowego danego producenta czy danej linii. Skutkiem czego „light” u jednego producenta niekoniecznie może być produktem o zredukowanej zawartości tłuszczu u innego.

Jeszcze większą pułapką są komercyjne przekąski. Większość nie posiada dawkowania wskazującego poziom spożycia nieprzekraczający 10% dziennego zapotrzebowania, nie mówiąc już nawet o posiadaniu etykiety. Szczególnie zdradliwe są tutaj przekąski tzw. naturalne (kości z preparowanej skóry czy np. świńskie uszy wędzone) czy produkty sprzedawane w „eko” opakowaniach o rysie rękodzielniczym (suszone zmydlone przekąski mięsne zatopione w glicerolu lub psie ciasteczka). Z założenia wszelkie przekąski, które nie mają niskiej wartości energetycznej, nie wchodzą w grę, gdyż nawet łyżeczka oleju w suplemencie ma wartość 40 kcal, co może stanowić 10% dziennego zapotrzebowania odchudzanego średniego psa. Warto też uświadomić opiekuna, że pokarmy z naszego stołu to często ukryte kalorie, które będą utrudniać osiągnięcie zamierzonych efektów diety – ok. 70 kcal, czyli 10% dziennego zapotrzebowania w redukcji nawet dużego psa, ma chociażby kromka chleba, gruby plaster sera żółtego, szynki czy pół parówki. Tak więc kalorie czają się wszędzie.

Na szczęście karmy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, powszechnie nazywane dietami weterynaryjnymi, mają ściśle zdefiniowane wybrane parametry. W rozporządzeniu Komisji (UE) 2020/354 z dnia 4 marca 2020 r. możemy dowiedzieć się z wpisu nr 25, w którym mowa o tym, że dla redukcji nadmiernej masy ciała oczekiwany jest określony niski poziom energetyczności < 3060 kcal/kg karmy pełnoporcjowej o wilgotności 12% (suchej) lub < 560 kcal/kg karmy pełnoporcjowej o wilgotności 85% (karmy mokrej).

Na opakowaniu konieczne jest obecnie podanie poziomu energetyczności takiej karmy. Dodatkowo często karmy te służą jednocześnie wspomaganiu przemiany tłuszczów w przypadku hiperlipidemii, co, jak objaśnia wpis nr 22, definiowane jest poprzez zapis na etykiecie „niski poziom tłuszczu”, uprawniony, gdy poziom ten wynosi < 110 g/kg karmy pełnoporcjowej o wilgotności 12%. W sumie, aby spełnić te warunki, czyli dostarczyć niskoenergetyczną dietę o właściwościach redukcyjnych i niskim poziomie tłuszczu, poziom energii strawnej z tłuszczu nie może przekraczać 30%. Jak widać na ryc. 1, wybrane reprezentacyjne dla naszego kraju diety weterynaryjne spełniają te parametry.