Dr n. wet. Klaudiusz Szczepaniak ‒ najważniejsza jest pasja

We wrześniu na vetkompleksowo.pl zajmujemy się parazytologią weterynaryjną! Tym razem o parazytologii właśnie, rozmawialiśmy z naszym ekspertem – dr. n. wet. Klaudiuszem Szczepaniakiem.

Dr n. wet. Klaudiusz Szczepaniak jest absolwentem Akademii Rolniczej w Lublinie (obecnie pracuje na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie) oraz Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie. Pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Parazytologii i Chorób Inwazyjnych Katedry Parazytologii i Chorób Ryb na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej UP w Lublinie, a także wykładowca uniwersytecki na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Diagnosta laboratoryjny-parazytolog w weterynaryjnym laboratorium diagnostycznym VetDiagnostyka z siedzibą w Lublinie, a także pracownik Kliniki Weterynaryjnej Szmaragdowa 24/7. Członek polskiego Towarzystwa Parazytologicznego. Autor i współautor 74 publikacji naukowych z zakresu medycyny weterynaryjnej i parazytologii weterynaryjnej.

Które choroby wywoływane przez pasożyty są najgroźniejsze?

Trudno mi jednoznacznie odpowiedzieć na tak postawione pytanie i wskazać konkretne choroby, ponieważ część pasożytów uznamy za groźne ze względu na ich potencjał zoonotyczny (np. toksoplazmoza, alweokokoza, toksokaroza, baylisaskarioza itd.), inne ze względu na wysoką śmiertelność żywicieli ostatecznych (parazytoidy) lub pośrednich (cenuroza). Jeszcze inne choroby pasożytnicze można uznać za groźne z powodu wysokich strat ekonomicznych do których się przyczyniają jak na przykład kokcydioza, warroza czy ichtioftirioza. Należy także wspomnieć o roli pasożytów jako wektorów chorób inwazyjnych (malaria, filariozy, leiszmaniozy) czy chorób zakaźnych (borelioza, KZM).

Którymi z nich mogą zarazić się lekarze weterynarii?

Co ciekawe pomimo bardzo bliskiego i stałego kontaktu lekarzy weterynarii ze zwierzętami lub ich tkankami, brak jest jednoznacznych danych naukowych wskazujących na częstsze występowanie inwazji odzwierzęcych w naszej grupie zawodowej niż w pozostałych. W mojej opinii sytuacja ta wynika ze specjalistycznej wiedzy i wysokiej świadomości parazytologiczno-inwazjologicznej lekarzy weterynarii. Tym niemniej zarówno lekarze weterynarii, jak i reszta społeczeństwa są narażeni na odzwierzęce inwazje pasożytnicze, w których mogą „grać” rolę żywiciela ostatecznego (tasiemczyce, dirofilariozy), jak i pośredniego lub paratenicznego (toksoplazmoza, toksokaroza).

Jakie pasożyty najczęściej atakują psy w Polsce i z jakimi, w związku z tym chorobami zwierzęta najczęściej trafiają do klinik weterynaryjnych?

Bez wątpienia w ostatnich latach obserwujemy narastający problem protoparazytoz z giardiozą i babeszjozą na czele. Wciąż także istotnymi inwazjami są helmintozy: dipylidioza, taenioza, toksokaroza, trichurioza, ancylostomoza, uncinarioza. Częstość występowania tych inwazji jest zróżnicowana i zależy zarówno od pory roku, jak i wieku zwierząt.

Jakie objawy wywołują pasożyty i choroby pasożytnicze?

Objawy inwazji pasożytniczych zależą od wielu czynników takich jak okres inwazji, intensywność inwazji, lokalizacja pasożyta, chorobotwórczość pasożyta, odporność i kondycja żywiciela. Pasożyty to unikatowe organizmy przystosowane w toku ewolucji do życia wewnątrz lub na zewnątrz innych organizmów. Potrafią żyć kosztem swoich żywicieli jednocześnie unikając układu odpornościowego, kamuflując się i nie dając jednoznacznego obrazu klinicznego. Dlatego niektóre choroby pasożytnicze rozwijają się latami bez wyraźnych objawów klinicznych powodując jedynie zmiany parametrów diagnostycznych np. podwyższony poziom eozynofilii.

Kiedy lekarze weterynarii powinni być zaniepokojeni zachowaniem zwierzęcia i ich podejrzenia powinny skierować się w stronę pasożytów?

Wszystkie odstępstwa od norm i parametrów fizjologicznych powinny skłaniać lekarza weterynarii do rozpatrzenia w algorytmie diagnostycznym inwazji pasożytniczych. Część inwazji ma charakter ograniczony dając objawy typowe dla danego układu. Przykładem mogą być inwazje pasożytów przewodu pokarmowego, którym często towarzyszy biegunka, wymioty. Także lokalny charakter mogą mieść infestacje ektopasożytów jak Otodectes cynotis, gdzie objawy zasadniczo ograniczają się do zewnętrznych przewodów słuchowych. Z drugiej liczne pasożyty wywołują choroby wielonarządowe o bardzo zróżnicowanych objawach. Przykładem takich jednostek mogą inwazje pierwotniacze: babeszjoza, lejszmanioza, trypanosomozy.