Stosowanie kar i bodźców awersyjnych w szkoleniu i wychowaniu psów

Czym innym niż kara jest także powstrzymanie przed jakimś zachowaniem. Jeśli np. pies zbliża się do resztek na trawniku i właściciel powie: „nie wolno!”, a gdy pies zrezygnuje z „poczęstunku”, pochwali go, mamy do czynienia z przerwaniem niechcianego zachowania za pomocą komendy. Oczywiście pies musi być wcześniej nauczony, co oznacza „nie wolno”.

Również odwrócenie uwagi, np. za pomocą klaśnięcia, a następnie zaoferowanie psu konkurencyjnego zachowania, nie nosi znamion kary.

W komunikacji z opiekunami zwierząt należy pamiętać, że potoczne rozumienie kary może obejmować nie tylko to, co teoria uczenia opisuje jako wygaszanie pozytywne.

W odniesieniu do ludzi pojęcie kary dotyczy również „odpokutowania za winy”. Takie ujęcie problemu nie powinno mieć miejsca w stosunku do zwierząt, które, zgodnie z aktualną wiedzą, nie kierują się abstrakcyjnymi pojęciami dobra i zła, nie mają poczucia winy. Bodźce awersyjne stosowane kilka godzin czy nawet kilka minut po niepożądanym przez właściciela zachowaniu nie zmniejszą częstotliwości tego zachowania (nie będą miały wartości wygaszania pozytywnego). Skutkiem takiego postępowania może być za to zachwianie zaufania zwierzęcia do opiekuna, utrata poczucia bezpieczeństwa. Jeśli pies, który pogryzł kapcie czy oddał mocz na dywan, na widok właściciela przyjmuje postawę uległą, nie robi tego (wbrew obiegowej opinii) dlatego, że rozumie, że jego zachowanie było złe, a jedynie przewiduje agresywne zachowanie opiekuna, ponieważ:

• bardzo szybko wyczuwa zmianę nastroju człowieka (zauważa mikrosygnały, które pojawiają się, zanim dojdzie do werbalizacji gniewu),
• występuje u niego skojarzenie: kałuża = kara (bez skojarzenia „ja zrobiłem kałużę”, uległa postawa pojawia się również wtedy, gdy mocz odda inny pies!),
• powtarzalne karcenie spowodowało u psa skojarzenie powrotu opiekuna z nieprzyjemnością.

Bardzo często opiekunowie deklarują, że karcą zwierzę, by okazać brak akceptacji dla danego zachowania, ale po dokładniejszym przeanalizowaniu konkretnych sytuacji można stwierdzić, że wymierzanie kary ma bardziej charakter odreagowywania własnych emocji niż znaczenie edukacyjne.