Stosowanie kar i bodźców awersyjnych w szkoleniu i wychowaniu psów
kary
kary
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat można zauważyć znaczącą zmianę w poglądach na wychowanie i szkolenie zwierząt towarzyszących. Wiąże się to przede wszystkim z ogromnym postępem wiedzy w zakresie uczenia się, etologii oraz emocji psów i kotów.
W procesie odkrywania faktycznych mechanizmów i motywacji rządzących zachowaniem bliskich nam stworzeń stworzono wiele teorii, z których część okazała się błędna, a część ulega ciągłej ewolucji. Jedne z największych zmian, jakie zaszły i wciąż zachodzą w podejściu do zwierząt, dotyczą stosowania kar.
Od opresyjnego wychowania i szkolenia, w którym kara (szarpanie smyczy, karcenie głosem, kolczatka, obroże zaciskowe, bicie, przyciskanie do ziemi itp.) była głównym narzędziem, przeszliśmy do metod pozytywnych, unikających jakichkolwiek bodźców awersyjnych. Liczne badania naukowe potwierdzają, że ten kierunek jest właściwy.
Wiedza, że można psa uczyć i wychowywać bez stosowania przemocy, to niewątpliwie ogromny postęp w relacji między człowiekiem a zwierzęciem, jednak wiedza ta nie jest powszechna. Wśród osób zajmujących się zwierzętami, zarówno profesjonalistów (lekarzy weterynarii, trenerów, hodowców itd.), jak i zwykłych właścicieli, wciąż bardzo powszechne jest przekonanie o słuszności stosowania metod opartych na karach.
Kara w teorii uczenia się a kara w rozumieniu potocznym
W teorii uczenia się, w odniesieniu do warunkowania instrumentalnego, funkcjonuje pojęcie kary pozytywnej, czyli wygaszania pozytywnego, oraz kary negatywnej, czyli wygaszania negatywnego.
Wygaszanie oznacza zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia konkretnego zachowania. Kara pozytywna (wygaszanie pozytywne) polega na wprowadzeniu określonego bodźca, który powoduje zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia zachowania. Z karą pozytywną mamy do czynienia np. wtedy, kiedy właściciel szarpie smycz, gdy pies zaczyna ciągnąć – przykry bodziec powinien zniechęcić psa do ponawiania ciągnięcia.
Kara negatywna (wygaszanie negatywne) to usunięcie bodźca powodujące wygaszenie zachowania, np. zakończenie zabawy, gdy szczenię zaczyna gryźć zbyt mocno – utrata przyjemności związanej z zabawą uczy psa kontroli gryzienia.
Przeciwieństwem wygaszania jest wzmacnianie. Wzmacnianie pozytywne, zwane niekiedy nagrodą pozytywną, oznacza zwiększanie prawdopodobieństwa powtórzenia zachowania poprzez wprowadzenie przyjemnego bodźca (np. smakołyk za wykonanie polecenia), natomiast wzmacnianie negatywne (nagroda negatywna) to nasilenie zachowania poprzez usunięcie bodźca nieprzyjemnego (np. zelżenie nieprzyjemnego ucisku kantarka, gdy pies przestaje ciągnąć).
W praktycznym zastosowaniu kar i nagród bardzo ważne jest zrozumienie, że to, czy coś jest wzmocnieniem, czy wygaszaniem, nie zależy od intencji karzącego/nagradzającego, ale od tego, jak odbiera to karany/nagradzany. Na przykład – jeśli pies szczeka, by zwrócić na siebie uwagę, krzyknięcie na niego będzie odebrane jako wzmocnienie pozytywne, a nie kara.
Należy pamiętać również o odróżnianiu bodźca awersyjnego od kary. Ten pierwszy termin oznacza wszystkie bodźce, które wywołują u zwierzęcia nieprzyjemne odczucia, natomiast termin „kara” zarezerwowany jest wyłącznie dla tych bodźców, które powodują wygaszenie zachowania. Czyli jeżeli właściciel uderza psa gazetą, gdy ten np. gryzie meble, i nie powoduje to wygaszenia niechcianego zachowania, choć pies okazuje strach przed gazetą trzymaną w ręku, to nie mamy do czynienia z karą, a jedynie z bodźcem awersyjnym.
Mogą zainteresować Cię również
Znajdź swoją kategorię
2602 praktycznych artykułów - 324 ekspertów - 22 kategorii tematycznych
Weterynaria w Terenie
Wskazówki na wypadek widocznego niepowodzenia terapii antybiotykowej. Kryteria skutecznej terapii oraz kluczowe pytania jako 5 kroków drzewa analitycznego
Analiza oceny przypadków klinicznych przy podejrzeniu braku skuteczności działania antybiotyków. Jak powinno wyglądać drzewo decyzyjne i na jakie pytania należy podczas takiej analizy odpowiedzieć? Co zrobić, aby zwiększyć skuteczność terapii? Czasem wystarczy tylko odpowiedzieć na kilka prostych pytań. Z punktu widzenia hodowcy główne kryteria oceny terapii przeciwbakteryjnej to wyraźne złagodzenie, a następnie ustąpienie objawów klinicznych […]
Wczesne wykrywanie mastitis w automatycznych systemach doju
Streszczenie AMS (Automatic Milking Systems – Automatyczne Systemy Doju), nowa technologia, która znajduje coraz szerszą rzeszę zwolenników, jest wciąż w trakcie intensywnego rozwoju. Zamontowane systemy detekcji mastitis wymagają jeszcze dopracowania, mimo to są źródłem cennych danych. Dzięki nim możemy wcześniej wykryć rozwijający się stan zapalny – i to na poziomie ćwiartki. W klasycznych systemach doju […]
Szerzenie się, profilaktyka i terapia ważnych ekonomicznie chorób układu oddechowego świń (pleuropneumonia, mykoplazmowe zapalenie płuc)
Streszczenie Pleuropneumonia i mykoplazmowe zapalenie płuc są chorobami układu oddechowego świń, które wywołują szczególnie duże straty ekonomiczne. Rozpoznawanie wymienionych chorób jest stosunkowo proste. Profilaktyka oparta jest na stosowaniu szczepionek. W Polsce dostępnych jest wiele szczepionek przeciwko MPS oraz kilka biopreparatów przeciwko App. Ich efektywność jest zróżnicowana i zależna od właściwości szczepów wywołujących choroby oraz składu […]
Wprowadzenie do stomatologii koni
Streszczenie Stomatologia koni jest dziedziną medycyny weterynaryjnej, w której nadal jest więcej pytań niż odpowiedzi. Jednak ze względu na dynamiczny jej rozwój, a także rosnącą świadomość właścicieli koni oraz profesjonalistów zajmujących się ich obsługą i treningiem zapotrzebowanie na usługi z tego obszaru stale rośnie. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, lekarze weterynarii specjalizujący się w stomatologii koni […]
Wskazówki na wypadek widocznego niepowodzenia terapii antybiotykowej. Kryteria skutecznej terapii oraz kluczowe pytania jako 5 kroków drzewa analitycznego
Analiza oceny przypadków klinicznych przy podejrzeniu braku skuteczności działania antybiotyków. Jak powinno wyglądać drzewo decyzyjne i na jakie pytania należy podczas takiej analizy odpowiedzieć? Co zrobić, aby zwiększyć skuteczność terapii? Czasem wystarczy tylko odpowiedzieć na kilka prostych pytań. Z punktu widzenia hodowcy główne kryteria oceny terapii przeciwbakteryjnej to wyraźne złagodzenie, a następnie ustąpienie objawów klinicznych […]
Nauka ma pobudzać do ciekawości i poszukiwania
dr Bartłomiej M. Jaśkowski – absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, gdzie pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich. W działalności naukowej skupia się na rozrodzie bydła, a jego zainteresowania są związane z nieznanymi elementami regulacji jajnika. Należy do rodziny o weterynaryjnych i naukowych tradycjach. W wolnych chwilach lubi sięgnąć po dobry […]
XVIII Konferencja Bujatryczna w Puławach
Zakład Chorób Bydła i Owiec Państwowego Instytutu Weterynaryjnego — Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach wraz z Polskim Stowarzyszeniem Bujatrycznym zapraszają wszystkich lekarzy weterynarii oraz hodowców bydła do udziału w XVIII Konferencji Bujatrycznej pt. „Immunoprofilaktyka swoista i nieswoista wybranych chorób bydła – nowe osiągnięcia i kierunki rozwoju„. Wydarzenie rozpocznie się o godz. 9:00 w Sali Konferencyjnej […]