👨‍⚕Okiem eksperta miesiąca #wterenie – dr n. wet. Sebastian Smulski

dr n. wet. Sebastian Smulski – jego doświadczenie zawodowe (naukowe, jak i praktyczne) skupia się na zapobieganiu zapaleniom gruczołu mlekowego u bydła mlecznego. Jego zainteresowania zawodowe dotyczą wszystkich aspektów związanych z mastitis zaczynając od profilaktyki, skutecznego leczenia, a kończąc na diagnostyce patogenów gruczołu mlekowego. Obecnie pracuje na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Współpracuje z weterynaryjnym laboratorium diagnostycznym Vetlab. Prowadzi również praktykę weterynaryjną w zakresie profilaktyki i leczenia mastitis. Jest autorem kilkudziesięciu artykułów naukowych w prasie krajowej i zagranicznej. W wolnym czasie interesuje się elektroniką opartą na mikroprocesorach oraz mechaniką precyzyjną.

Kluczowym podejściem w leczeniu mastitis, niezależnie od stanów podklinicznych czy klinicznych, jest szybkie wyłapywanie zapaleń i ich skuteczne leczenie. Nieustannie jestem proszony o pomoc w doborze leczenia dla przypadków chronicznych. Musimy uświadomić sobie, że zgodnie z doniesieniami naukowymi oraz doświadczeniami własnymi leczenie przypadków chronicznych (> 5-15 dni stanu zapalnego) jest skazane na niepowodzenie. A szczególnie dotyczy to przypadków podklinicznych. Stąd też pojawia się zdziwienie jak krowa z chronicznym stanem zapalnym wymienia otrzymuje wynik badania bakteriologiczne mleka ćwiartkowego „brak wzrostu”. To normalna sytuacja. Tylko, że w tej sytuacji wachlarz możliwych leków do zastosowania mocno się kurczy. Jeśli chcemy skutecznie leczyć realizujmy działania lecznicze tylko do przypadków świeżych. Takie podejście do każdego przypadku spowoduje, że na przestrzeni miesięcy w danym stadzie liczba przypadków chronicznych drastycznie obniży się.

dr n. wet. Sebastian Smulski

Jak często spotyka się przypadki mastitis u krów w praktyce weterynaryjnej?

Mastitis to powszechny problem w każdym gospodarstwie. Lekarze weterynarii są wzywani zwykle tylko do ciężkich postaci mastitis. To błąd, gdyż wiele niewłaściwych działań jest realizowanych podczas leczenia postaci lżejszych zapalenia gruczołu mlekowego.

Jakie są główne objawy i symptomy mastitis u krów, na które należy zwracać uwagę?

Na wszystkie objawy trzeba zwracać uwagę. Te ciężkie postacie (Mastitis Score 3) zwykle są skazane na niepowodzenie. Ważniejszym jest czas rozpoczęcia leczenia niż rozpoznanie szczególnych symptomów mastitis.

Jakie czynniki mogą predysponować krowy do wystąpienia mastitis?

Jak dobrze wiemy do wystąpienia mastitis predysponuje praktycznie wszystko co ma negatywny wpływ na układ immunologiczny krowy. Wyczerpująca odpowiedź na to pytanie jest bardzo obszerna.

Jakie są metody diagnostyczne stosowane w identyfikacji mastitis u krów?

Jest kilka metod stosowanych do identyfikacji mastitis u krów. W przypadku postaci klinicznej wystarczy badanie kliniczne. W przypadkach podklinicznych dominuje oznaczanie liczby komórek somatycznych w badanym mleku. Dostępne są inne metody jednakże ich czułość i swoistość jest znacznie niższa.

Jakie są różnice między mastitis klinicznym a subklinicznym?

Różnice są zasadnicze i przypuszczam, że dobrze znane czytelnikowi. Choć nie ukrywam, że spotykam lekarzy weterynarii, którzy nie mają w tym zakresie wiedzy.

Jakie są powszechne metody leczenia mastitis u krów i jaka jest ich skuteczność?

Dominujące metody leczenia mastitis są oparte głównie o antybiotykoterapię. Ich efektywność jest szeroka i wynosi od 20-80%. Jak wiemy dziś ten schemat leczenia nie ma przyszłości. Leczenie mastitis bez badania obecności patogenów to „droga donikąd”.

W jaki sposób można zastosować prewencję mastitis u krów?

Prewencja mastitis to bardzo rozległy temat i dość trudny do realizacji w stadach bydła mlecznego. Podstawą pozostają działania okołoudojowe oraz dbanie o dobrą jakość legowisk. Nie bez znaczenia pozostaje kontrola chorób zakaźnych (BVD, IBR) oraz prawidłowe żywienie.

Jakie są potencjalne konsekwencje, jeśli mastitis nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone?

Odpowiedź jest krótka. Przejście stanu zapalnego w stan chroniczny, do którego jedynym słusznym działaniem pozostaje wybrakowanie zwierzęcia.

Czy istnieją specjalne protokoły postępowania w przypadku nawrotów mastitis?

Jak najbardziej istnieją protokoły leczenia dla poszczególnym patogenów, które zapobiegają nawrotom mastitis.

W jaki sposób lekarze weterynarii mogą wspomóc hodowców w monitorowaniu i zarządzaniu przypadkami mastitis w gospodarstwach?

Pomoc lekarza weterynarii jest nieodzowna. Śmiało można stwierdzić, że jest bardziej potrzeba w prewencji niż w leczeniu. Lekarz weterynarii może pomóc w zakresie omówionych czynności choćby w punkcie 7. Pomoc lekarza jest również konieczna do właściwej interpretacji wyników badań oraz doborze skutecznego leczenia.